Ik ben Alice

Drie oude vrouwen krijgen een zorgrobot in huis, die ze als mens beginnen te behandelen. En het is niet eens een speelfilm.

Gezelschap is een heuse markt aan het worden. Voor €12,50 per uur kunnen ouderen een student inhuren die een praatje met ze maakt. Dat past in de trend dat alles gekapitaliseerd kan worden, ook privézaken als je appartement, je auto, je aandacht. Die schijnbaar sympathieke ‘deeleconomie’ is al ontmaskerd als een geldwolf in schaapskleren, maar nu dient zich toch weer een andere groeimarkt aan: eenzaamheid. In 2012 was volgens het RIVM 38 procent van de Nederlandse volwassenen eenzaam. En in 2024 zullen er vier keer zoveel tachtigers zijn als nu. Zorgrobot Alice, met vriendelijke menselijke gedaante, neemt daar alvast een voorschot op, zo is te zien in Ik ben Alice, die hoog in de IFFR-publieksenquête eindigde. In de observerende, droogkomische documentaire ont­rollen zich gesprekjes waarin pijnlijk duidelijk wordt in welk gat deze aimabele, keuvelende robot springt. "Waar wordt u blij van?" vraagt Alice aan een vrouw van in de tachtig. "Daar ben ik nog niet uit", antwoordt de vrouw stuurs.
Alice heeft meteen de kern te pakken met haar vraag. Eenzaamheid verdrijf je enigszins door erachter te komen waar je blij van wordt, en nog mooier is het als er iets kleins, iets onverwachts gebeurt. Zoals in het mooiste moment van de documentaire, waarin Alice spontaan een muziekje draait voor een vrouw die in een grijs verleden zangeres was. Vergelijk dat met de kordate wijkverpleegster die vreest dat haar baan door Alice wordt overgenomen, en die het vooral heeft over de pillen die moeten worden ingenomen. Dat is natuurlijk haar werk, en dat is goed werk, maar minder eenzaam word je er niet van. Als je oudere mensen niet alleen ziet als hulpbehoevend maar als mensen met verlangens, dan biedt dat een heel ander perspectief op de zorg.
Bovenal is het bijzonder om te zien hoe de drie vrouwen de robot na de eerste scepsis als mens beginnen te behandelen. Dat valt nog beter voor te stellen als je Alice ‘in levende lijve’ ziet in Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Komisch is het serieuze gesprek met een 92-jarige pianist die vraagt wat Alice zelf leuk vindt om te doen. "Gezellig praten." "Wat verstaat u onder gezellig?" Of het beeld van de oranje versierde Alice die tijdens het WK voetbal voor de tv geposteerd plotseling ‘hup Holland hup’ uitroept, waarna de vrouw naast haar ruw wakker schrikt en glunderend opveert. Een onverwachte zin, iemand die een muziekje voor je opzet, het is vaak genoeg om iemand weer te laten glimlachen.

Mariska Graveland