Hitchcock/Truffaut

Bestaat er een bekender en invloedrijker filmboek dan Hitchcock/Truffaut? Nee, en dat heeft veel te maken met het toegankelijke en leerrijke karakter van Fran­çois Truffauts in 1966 gepubliceerde ‘Hitch­book’. Maar ook met de aansteke­lijke liefde voor film van de gespreks­partners, stelt Kent Jones in zijn documentaire.

In 1962 trokken de Britse regisseur Alfred Hitchcock en de Franse Nouvelle Vague-regisseur en criticus François Truffaut zich voor een weekje terug in Hollywood om te praten over de films en de visie op cinema van de master of suspense. Dat resulteerde in het interviewboek Hitchcock/Truffaut waar Hitchcock, aangevuurd door Truffauts bewondering, een reeks filmlessen serveert aan zijn filmzoon en indirect ook aan volgende generaties cinefielen, critici en filmmakers. De eerste grote populaire filmbijbel was een feit.
Tijdens de gesprekken met Truffaut had Hitchcock nog niet zijn huidige status van beste regisseur aller tijden. Hij was dan ook vereerd met het ‘auteur’-statuut dat zijn Franse fans hem toekenden. Sterker nog, Truffauts schriftelijke smeekbede om dit interview bewoog Hitchcock "tot tranen toe". Ondanks het feit dat Truffaut geen Engels sprak en zich moest laten bijstaan door vertaalster Helen Scott, bleek de affectie en het respect tussen beiden groot. Samen met Hitchcocks verlangen ernstig genomen te worden zorgde dit voor een openhartige overdracht van kennis. Die kwam ook de ‘docent’ ten goede, want met dit boek startte de kritische herwaardering van Hitchcock.
De legendarische interviewsessies inspireerden Kent Jones tot een documentaire studie over het ontstaan van het boek en de relevantie van Hitchcocks filmlessen. Jones kon geen gebruikmaken van beelden van de gesprekken (op enkele foto’s na) en wisselt audiofragmenten af met filmclips en getuigenissen van o.m. Martin Scorsese, Wes Anderson, Kiyoshi Kurosawa, Arnaud Desplechin, Olivier Assayas en Richard Linklater. Zij geven aan hoezeer Hitchcock het maken van en schrijven over film veranderd heeft. Hitchcock/Truffaut analyseert ook de mise-en-scène en de thema’s van Hitchcock en focust op twee cruciale films. Zo belicht David Fincher de erotische brutaliteit van Psycho en vertelt Peter Bogda­no­vich hoe de toeschouwers met afschuw en fascinatie reageerden op de douchescène.
Bij Vertigo wijst Paul Schrader op de Freudi­aanse symboliek en James Gray op de link tussen dood en liefde. Wanneer Hitchcock vol vuur praat over de seksuele geladenheid van de Judy-Madeline-transformatie mompelt Truffaut verlegen: "dat is zeer mooi". Een ontroerend hoogtepunt van dit eerbetoon aan twee grote cineasten met een gedeelde liefde voor een populair medium dat in hun ogen de kracht had om grote kunst te zijn.

Ivo De Kock