Heart of Stone

Ofwel: de net te verdragen lichtheid van Guy Ritchie’s Operation Fortune. Andere film. Dezelfde film. Nu nog vermakelijk. Straks niet meer. Helaas is het onvermijdelijk dat we meer van dit spul te verduren krijgen.

Wat loop je nou te zeuren, kun je vragen. Gal Gadot in Heart of Stone als meesterspion in een spannende plot met de contouren van een James Bond-film, over het einde van de wereld die bedreigd wordt door een AI, tegen de achtergrond van prachtige kosmopolitische locaties? Wat is daar mis mee? En wat is er mis met Operation Fortune? Met Jason Statham als meesterspion in een spannende plot met de contouren van een James Bond-film, over het einde van de wereld die bedreigd wordt door een AI, tegen de achtergrond van prachtige kosmopolitische locaties?

Behalve het probleem dat al die films braaf dezelfde toeristische esthetiek oplepelen? Omdat ze nou eenmaal geld hebben gekregen van een of ander nationaal of lokaal fonds? Van alles.

In essentie is het probleem dat deze films niet gemaakt worden omdat ze iets willen vertellen maar omdat ze iets willen verkopen. Dat is geen nieuwe ontwikkeling. Maar als elke vezel van een film dat uitdraagt, wordt het een goedkope bedoening. Met de komst van streamingdiensten en de honger naar spul waar ik eerder over schreef, is die ontwikkeling versneld. Ook hier biedt het succes van Barbie trouwens een hoopvol tegenwicht: Greta Gerwig laat zien dat niet elk verhaal een algoritme hoeft te volgen om door een groot publiek gewaardeerd te worden.

Heart of Stone – zij heet Stone en de AI heet ‘The Heart’, je moet er maar opkomen – wordt nu nog wel gewaardeerd. Operation Fortune – de film gaat over een operatie en hij heet Fortune – kan de aandacht van kijkers nu nog bijna twee uur vasthouden. Maar dat gevoel van uitputting dat je weleens overvalt als je niet meer weet wat te kijken op streamingdiensten omdat alles voelt als deel van dezelfde vormeloze massa? Waarin je dobbert op een zee van generiek spul waarin bekendere titels als Heart of Stone en Operation Fortune nou juist bakens hadden moeten zijn en verlichting hadden moeten bieden? Dat gevoel wordt door dit soort films uiteindelijk juist versterkt.

Het zijn films die eigenlijk één lange trailer van zichzelf zijn: het ene hoogtepunt volgt het andere op, details doen er niet toe, de film staat nergens meer stil. Want de kijker zou toch maar even alleen zijn met z’n gedachten. In beide films staat de stabiliteit van de hele wereld op het spel (als de AI in ‘verkeerde handen’ valt), maar geen seconde heb je het gevoel dat er iets op het spel staat. In beide films worden de personages die een opdracht uitvoeren op afstand geholpen door iemand die precies zegt wat ze moeten doen. “Ga hier naar links”, “de man die je achtervolgt, is het gebouw aan je rechterhand ingegaan”, “pas op, achter je staat iemand met een wapen, hij probeert je neer te slaan in 3, 2, 1…”. Je kunt het niet eens ironie meer noemen dat de films als geheel precies hetzelfde doen in relatie tot de kijker. In beide films heb je daardoor van meet af aan het gevoel dat niks mis kan gaan. Zelfs producent Barbara Broccoli, die de toon van recente Bond-films streng bewaakt, begreep al jaren geleden dat die risicoloze vertelstijl niet vol te houden is.

Gal Gadot speelt in Heart of Stone geheim agent Rachel Stone, die met drie collega’s in een unit bij de Britse geheime dienst MI6 werkt. Dat denken die collega’s tenminste. Eigenlijk is Stone een supergeheim agent van een supergeheime wereldwijde organisatie die overal ongevraagd de vrede handhaaft. Dat lukt die organisatie – The Charter – dankzij ‘s werelds meest geavanceerde AI waarvan het supergeheime hoofdkwartier gelukkig in de buurt zit van het kantoor van MI6 in Londen. Handig voor Stone. Wanneer tijdens een operatie in het illegale ‘Casino of Blood’ – uit hetzelfde lege ideeënpotje als de titel van de film – een jonge, onbekende vrouw de communicatie tussen de geheim agenten hackt, weet Stone dat er iets eigenaardigs aan de hand is.

In Operation Fortune gebeurt hetzelfde, maar dan anders. Fortune is aanvoerder van een freelance team spionnen die door de Engelse regering worden ingehuurd om opdrachten uit te voeren die een wat onorthodoxe benadering vragen. Probleem van de dag: een steenrijke wapenhandelaar staat op het punt een onbekend wapen voor tien miljard aan de hoogste bieder te verkopen. Dan wil de Engelse regering weten wat dat wapen is.

Het enige verfrissende element in de film zijn de grappen van Audrey Plaza’s personage Sarah, die als nieuwkomer in Fortune’s team met gevatte opmerkingen tegen hem ingaat. “Moderne vrouwen”, verzucht spionnenbaas Nathan, “waar gaan ze hierna nou weer mee komen?” Alles wat Orsons team onderneemt, is een succes. Om de kijker toch het gevoel te geven dat er iets op het spel staat, wordt er met de haren een concurrerende groep freelance spionnen bij gesleept.

Creatieve films laten bekende plekken door nieuwe ogen zien. Films als Heart of Stone doen de polonaise van bekende plaatjes. Dus rijdt Stone in Reykjavik op haar fiets langs de beroemde Hallgrímskirkja en zien we de pittoresk kronkelende straten van toeristisch Lissabon. In Operation Fortune staat eerst badplaats Cannes en vervolgens Turkije in de etalage.

Operation Fortune is een komedie – de bijnaam van Hugh Grants wapenhandelaarpersonage is ‘The Dark Angel of Merciless Death’ – dus overdrijven hoort er dan bij. Prima. En regisseur Guy Ritchie is bedreven in komische dialogen – daar hadden ‘r wel wat meer van in de film gemogen – dus hier en daar heeft de film zeker z’n momenten. Toch voelt het allemaal behoorlijk generiek. Ritchie heeft duidelijk een routine gevonden en draait daar lekker in verder. (Al moet gezegd dat zijn film The Covenant – ook 2023 – een betere indruk achterliet. Ander soort film, maar toch.)

Heart of Stone mag dan een spionagefilm zijn, voor de kijker moet alles glashelder zijn. Nee, dan veel liever de troebele spionage van Slow Horses met Gary Oldman als alcoholische spy master in de schaduwen. Hij doorziet ook alles, als een soort doorrookte The Heart, maar bij hem weet je en voel je dat het gebaseerd is op ervaring.

Heart of Stone is te zien op Netflix.
Operation Fortune is te zien op Pathé Thuis en Prime Video en verkrijgbaar op dvd.
De eerste twee seizoenen van Slow Horses zijn te zien op Apple TV+.