Harvest Time

Hoe beroerd is onze historische kennis? Aan filmmakers ligt het niet want Harvest Time is deze maand een van drie historische films.

Verre van emotioneel gesloten is het speelfilmdebuut Harvest Time van Marina Razbezhkina. Dat de filmmaakster een documentaire-achtergrond heeft, merken we aan de authentieke indruk die de film maakt. Harvest Time speelt op het Russische platteland in het begin van de jaren vijftig. Een in 1945 geboren man, die we horen als voice-over, vertelt zijn jeugd met flashbacks. Zijn moeder had twee dromen in de oorlog, zegt hij. Ze hoopte dat haar man, die als soldaat aan het front vocht, levend zou terugkomen. En ze hoopte ooit in haar leven een mooie lap bedrukte katoen te bezitten. Uit de ongelijksoortigheid van de dromen spreekt een tragikomische humor, die de hele film doortrekt.

De eerste droom wordt vervuld. De echtgenoot komt thuis, maar hij mist beide benen. In haar eentje verdient de vrouw op een kolchoz de schamele kost als bestuurder van een dorsmachine. De tweede droom is moeilijker te verwezenlijken, want bedrukt katoen is op het arme naoorlogse Russische platteland nauwelijks verkrijgbaar. De enige manier om in het bezit te komen van katoen is door als modelarbeider beloond te worden met een ‘rood banier’. Na dag en nacht werken lukt het de vrouw de beste dorsmachinebestuurder van de regio te worden. Ze krijgt het begeerde rode stoffen vaandel, maar haar arbeidsinzet gaat ten koste van het gezinsgeluk. "Het was de laatste keer dat ik mijn moeder zag lachen", zegt de voice-over. De vrouw offert haar liefde voor kinderen en man aan de socialistische droom. "Ik ken geen ander land waarin mensen zo vrij ademen", houdt de vrouw zichzelf met een verbeten blik voor achter het stuur van de dorsmachine. Haar geloof in een illusie leidt tot een aangrijpende familietragedie. Harvest Time bevat indringende, gelaagde beelden, die aan Tarkovksi doen denken. Door die poëtische kracht overstijgt de film het anekdotische.

Harvest Time is een intelligente reflectie op het communistische verleden. Marina Razbezhkina legt de dubbelzinnigheid van het leven in stalinistisch Rusland bloot. Het simpele plattelandsleven had voor veel mensen aantrekkelijke kanten, maar de film maakt ook duidelijk dat het fanatieke geloof in de communistische heilstaat een verwoestende uitwerking had op normale gezinsverhoudingen. Harvest Time is tegelijk nostalgisch en anti-nostalgisch. Een film om te koesteren.

Deze recensie verscheen oorspronkelijk als onderdeel van het artikel ‘Verplichte kost voor politici’.