Goden van Molenbeek
Op zoek naar helden
Twee vriendjes uit een beruchte Brusselse stadswijk maken hun religieuze verschillen tot een plechtig gefilmd spel.
Het lijkt een trend onder documentairemakers om jonge kinderen in te zetten bij het aansnijden van ingewikkelde maatschappelijke kwesties. In De kinderen van juf Kiet (2016) van Peter en Petra Lataster diende een instroomklas voor migrantenkinderen als aangrijpend decor voor de asielproblematiek. Bij de NPO (en op NFF) was onlangs Turn! van Esther Pardijs te zien, waarin drie jonge topsporters en hun ouders worstelen met ambitie en sociale druk. In beide films vormen de kinderen het emotionele kompas, woede of verdriet zijn direct op hun gezichten af te lezen.
In Goden van Molenbeek doet de Finse regisseur Reetta Huhtanen iets soortgelijks. Aatos en Amine zijn buren en beste vriendjes in Molenbeek, de Brusselse wijk met een reputatie van jihadistisch bolwerk. Aatos is het Fins-Chileense neefje van de filmmaker; hij krijgt de meeste aandacht in soms nadrukkelijk geënsceneerde huis- en straatscènes. Terwijl hij voetbalt en knutselt stelt Aatos zichzelf grote filosofische vragen. Wie is God? Is het de steenarend die volgens een Fins verhaal hemel en aarde schiep? Zijn het de Griekse goden uit de spreekbeurt van een klasgenootje op de Vrije School? Of is het Allah, de imponerende almacht voor wie zijn vriendje Amine leert te knielen op een kleedje? Hoe wist Amine trouwens toen hij baby was al dat een moslim geen varkensvlees mag eten?
Aatos is op zoek naar helden en houvast. Volgens zijn angstwekkend vroegwijze vriendinnetje Flo zijn mensen die in God geloven ‘allemaal gek geworden’ en is er alleen de natuur, maar voor Aatos is dat een te dor perspectief. Hij verkleedt zich als Thor of Hermes en mag mee naar de moskee. Hij lijkt vrijer in zijn keuzes dan de zorgelijke Amine, die soms ‘niet weet of hij iets weet’, maar een Rudolf Steiner-opvoeding kent ook een dwingend kader. Als in maart 2016 de aanslagen op de metro plaatsvinden en zwaarbewapende militairen zijn rugzakje controleren, mag Aatos dat ’s avonds niet hysterisch van zich af lachen. Creativiteit wordt geprezen, onwenselijke emoties niet.
Ondanks twee aanbiddelijke hoofdpersonen en een tranentrekkend slot heeft Goden van Molenbeek iets geforceerds. Regisseur Huhtanen hult de vriendschap tussen Aatos en Amine in wel erg zware symboliek – je bent blij als ze af en toe mogen giechelen.
