God Only Knows
Niet wéér een bos paastakken
Een overspannen broer en twee zussen zitten verstrengeld in een verstikkende relatie. De humor van God Only Knows zit in de terloopse opmerkingen en geweldige dialogen, waarachter de vraag schuilt hoe je iemand echt helpt.
Eerder speelden ze al exen in Mijke de Jongs indrukwekkende film Tussenstand (2007), nu weten Marcel Musters en Elsie de Brauw opnieuw als geen ander een gespannen sfeer te scheppen als broer en zus in God Only Knows. Broer Thomas zit overspannen thuis aan de pillen en ziet het somber in voor de wereld. “Onze hele tijd is gevaarlijk. De chaos is begonnen, het wordt heel donker!” roept hij wanhopig vanaf de bank waar hij niet vanaf te slaan is. Zus Doris heeft zich als een moeder over hem ontfermd – een deken van zorg die de hulpeloos ogende Thomas zich graag laat welgevallen. Maar die hem ook verstikt. Als Doris opgewekt-opdringerig met een bos paastakken en veel te veel fruit binnenkomt, wordt haar “getetter” hem ineens te veel. Haar overbezorgdheid werkt ook zus Hannah (Monic Hendrickx) op de zenuwen. Zij vindt dat het pamperen van Thomas hem niet verder helpt en dat de zorg van Doris voortkomt uit haar lege-nestsyndroom.
De humor – en de passieve agressie – zitten in de terloopse opmerkingen tussen de drie. Hoe de twee zussen quasi-hartelijk “oké doeg!” tegen elkaar roepen aan het eind van een korzelig telefoongesprek. Of hoe Doris zogenaamd complimenteus zegt: “Wat goed van jou. Écht goed”, als Hannah eindelijk eens Thomas bezoekt, waarmee Doris eigenlijk zegt dat Hannah veel te weinig langskomt en alleen maar aan zichzelf denkt.
Achter die geweldige dialogen, in samenspel met de acteurs ontstaan, schuilt de vraag hoe je iemand echt helpt en wat zorg voor elkaar eigenlijk betekent. Net als in Tussenstand wisselt de film van perspectief, waarbij de broer en zussen afwisselend heerlijk onuitstaanbaar en kwetsbaar zijn. Degene die hulp geeft of nodig heeft, verschuift ook gedurende de film. Wie zorgt voor wie? Doris is heus niet altijd altruïstisch, want ook zij roept vermoeid als Thomas er weer eens een potje van maakt: “Zet de kraan maar open, dan kunnen wij weer dweilen.”
Duidelijk is dat oude patronen zich herhalen. Thomas blijft net als vroeger alle aandacht naar zich toetrekken, Doris weet feilloos anderen een schuldgevoel aan te praten met passief-agressieve opmerkingen, en Hannah blijft lange tijd de stoere vrouw die zich niet wil laten kennen.
God Only Knows speelt tijdens de paasperiode, zodat de film ook wat religieuze verwijzingen heeft naar grotere begrippen als verraad, genade en een nieuw begin. Maar bovenal houdt Mijke de Jong het klein in dit kamerspel, want zoals Doris al wanhopig-geruststellend zegt als Thomas weer eens flipt: “Wij zijn de wereld in het klein en die moet goed zijn.” Zo houden ze de grote wereld behapbaar, ook al woeden in de kleine variant daarvan net zoveel stormen.
