Ghost Hunting

“Gevangenschap is de dood”, zeggen Palestijnse mannen in deze radicale documentaire over hun opsluiting en marteling door Israëlische soldaten. Maar Ghost Hunting laat op ingenieuze wijze zien dat gevangenschap voor deze mannen óók het leven was.

De Palestijnse regisseur Raed Andoni (Fix Me, 2009) overleefde de beruchte gevangenis Moscobiya in West-Jeruzalem. Hij is een van de minstens 750.000 Palestijnse mannen die sinds 1967 werd gemarteld door het Israëlische leger, in Moscobiya of op vergelijkbare plekken. Voor zijn hybride documentaire Ghost Hunting vond hij mannen die in Moscobiya een soortgelijk lot hebben ondergaan en bereid waren om met hem de verstikkende muren van die helse plek weer op te richten.

Ghost Hunting presenteert zich als de ‘making of’ van een fictiefilm over Moscobiya, maar richt zich vooral op hoe deze mensen de architectuur van hun eigen onderdrukking nabouwen en herbeleven. Die reconstructie gebeurt tot in het kleinste detail. Een decorbouwer van speelfilms (zelf ook een ex-gevangene van Moscobiya) gebruikt zijn ervaring om de gangen, ondervragingskamers, kantoortjes en isoleercellen te laten herrijzen. Ondertussen vinden er audities plaats met mannen die ook gevangen hebben gezeten en een rol willen krijgen in dit proces. Een van hen is de Palestijnse filmacteur Ramzi Maqdisi, die auditie doet voor de rol van beul/bewaker, maar door Andoni wordt gecast als gevangene. Die castingscène, waarin Maqdisi zich even moet voordoen als Andoni’s beul, laat zien wat er in deze documentaire op het spel staat. Het rollenspel komt gevaarlijk dicht in de buurt van het bekende Stanford-experiment. Het grootste verschil is dat alle deelnemers aan Ghost Hunting al een zwaar trauma hebben opgelopen dat zich soms op onvoorspelbare manieren uit.

Ghost Hunting lijkt ook op Joshua Oppenheimers The Act of Killing (2012), maar verruilt het perspectief van de onderdrukker voor dat van de onderdrukte. Er lijkt, misschien door de film-in-de-filmconstructie, een soort mysterieuze aantrekkingskracht aan dit project te hangen, want zelfs mannen die nooit vast hebben gezeten willen meekijken en misschien ook wel deelnemen aan het experiment. Misschien kennen of hebben ze iemand gekend hebben die opgesloten is geweest en willen ze dat trauma zo beter begrijpen. Het geeft maar aan hoe omvangrijk collectief trauma kan zijn en hoe toegankelijk Andoni de verbeelding daarvan hier heeft gemaakt.

Toen Andoni in 2017 een van de gasten van IDFA was vertelde hij in een uitverkocht Tuschinski dat Ghost Hunting samen met zijn filmdebuut Fix Me deel uitmaakt van een trilogie waarin hij de camera op zijn eigen leven richt. Het levert een therapeutische vorm van cinema op die tegelijk de trauma’s van een onderdrukt volk verkent. De titel van deze documentaire lijkt op het najagen van die geesten te slaan. Het knappe aan Ghost Hunting is dat Andoni erin slaagt om een deel van die geesten uit het verleden ook echt te vangen en op film te vereeuwigen, zodat zelfs de kleinste details niet meer vergeten worden.