Gabriel e a montanha

In de voetsporen van een overleden vriend

Regisseur Felipe Barbosa recreëert in Gabriel e a montanha de reis door Afrika die zijn vriend Gabriel Buchmann in 2009 fataal werd. De magistrale film is een liefdevol eerbetoon, juist omdat Barbosa niet wegkijkt van Gabriels moeilijke kanten.

Gabriel is dood. Dat is geen spoiler – regisseur Felipe Barbosa maakt direct duidelijk wat het lot van zijn hoofdpersoon zal zijn in het openingsshot van zijn magistrale tweede speelfilm Gabriel e a montanha (‘Gabriel en de berg’), die in 2017 de juryprijs van het bijprogramma La Semaine de la Critique won op het filmfestival Cannes. Dat eerste shot toont hoe het levenloze lichaam van de jonge Gabriel Buchmann wordt gevonden op de hellingen van de berg Mulanje in Malawi.

Voor het publiek in Barbosa’s thuisland Brazilië was ook dat geen verrassing: de verdwijning van Buchmann aan het eind van een jaar backpacken over de wereld werd er in 2009 breed uitgemeten, net als de vondst van zijn lichaam negentien dagen later. Barbosa volgde het nieuws met bovengemiddelde interesse: hij had bij Buchmann in de klas gezeten, zowel op de basisschool als op de elitaire middelbare school waarover hij in 2014 zijn uitzonderlijke debuut Casa grande maakte. Voor Gabriel e a montanha, een fictiefilm die flirt met documentaire elementen, reisde Barbosa in de voetsporen van Buchmann door Afrika, op zoek naar een antwoord op wat er met zijn oude vriend gebeurde. Het openingsshot van zijn film is dus zowel het einde van Buchmanns reis, als het begin van die van Barbosa.

Gabriel, in de film gespeeld door João Pedro Zappa, blijkt een uiterst charismatische reisgenoot, energiek en vol levenslust. Aan niets is te merken dat hij al maanden op reis is, eerst door Azië en nu door Afrika: steeds weer zoekt hij gretig naar nieuwe ontdekkingen en ontmoetingen. De mensen die in de film zijn pad kruisen zijn in veel gevallen dezelfde mensen die zeven jaar eerder een vluchtige maar innige band opbouwden met de echte Gabriel; voor het oog van Barbosa’s camera herleven ze die ervaring.

De regisseur loopt daarbij niet weg voor de tegenstrijdigheden en onhebbelijkheden in Buchmanns persoonlijkheid. Gabriels gretigheid maakt hem ook ongeduldig, en in zijn verlangen om te delen in het ‘echte’ leven van de mensen die hij ontmoet stapt hij wel érg makkelijk over zijn eigen bevoorrechte positie heen. Hoewel het minder expliciet gebeurt als in Casa grande, toont Barbosa zich opnieuw een scherp observator van klassenverschillen en hoe die ingrijpen in menselijke relaties. Des te knapper is het dat Gabriel e a montanha eerst en vooral een liefdevol en ontroerend eerbetoon is aan zijn overleden vriend.