First Reformed

“Dit begint allemaal met jou en mij”, zingt een klein koor in Paul Schraders religieus-filosofische portret van een getormenteerde priester, gespeeld door Ethan Hawke. Schrader (The Canyons, American Gigolo) maakt de beste film van z’n carrière. Hawke (Boyhood, Before Sunrise) speelt z’n beste rol ooit.

Het begint allemaal met jou en mij. Zoals veel dingen in First Reformed heeft dat meerdere betekenissen. Paul Schrader, die in 1972 al een boek schreef over de ‘transcendentale stijl’ in de films van zijn voorbeelden Robert Bresson, Carl Dreyer en Yasujirō Ozu, heeft een film gemaakt over een man die opnieuw een connectie met de wereld moet vinden. Daarvoor moet hij zichzelf overwinnen. Want de door Hawke gespeelde priester Ernst Toller heeft alles verloren. Hij drinkt. Hij is ziek. Hij lijkt maar half te geloven wat hij verkondigt, hoe graag hij het ook wil geloven. First Reformed is dus ook een film over verhullende woorden en onze problematische verhouding met die woorden.

De kerk is bijna leeg. Dit is niet alleen een film over Tollers spirituele en existentiële crisis. De lege kerk is Schraders manier om te zeggen dat nog maar weinig mensen nadenken over hun relatie met anderen en de wereld. Dan bedoelt hij niet de goedgevulde megakerk even verderop, die, zonder dat Schrader daar de boeman van maakt, niets wil weten van Tollers ascese en eerbied voor de natuur, dat wil zeggen, Gods schepping.

Want het gaat niet om het vinden van een boeman. Het begon immers bij jou en mij. Toch lijkt Toller die boodschap niet te begrijpen als hij richting het einde besluit tot radicale actie over te gaan. Je ziet hoe hij in zijn wanhoop van religie en frustratie een persoonlijke exegese maakt en hoe hij daarin vastdraait, waardoor geweld zijn enige uitweg lijkt. Maar je ziet ook wat er nodig is om een weg terug te vinden.

First Reformed gaat over een gemankeerde man in een gemankeerde wereld. Over een kapotte geschiedenis, om met Alex van Warmerdam te spreken. En uiteindelijk over heling.