Favoriten
Europa in de klas

Favoriten
De lieve documentaire Favoriten schetst het dagelijks leven in een cultureel diverse basisschoolklas in Wenen. Maar een nieuw inzicht biedt hij niet.
“Een vrouw rook aan me, in de supermarkt”, vertelt een van de kinderen uit de klas van juf Ilkay in de Oostenrijkse documentaire Favoriten. Het meisje zegt het met een klein lachje, maar grappig is het niet. Ilkay vraagt door: “Misschien rook je lekker? Naar parfum of douchegel?” Dat was het niet, ze draagt geen parfum.
Dat het een racistische rotactie was, concludeert Ilkay niet. Als ze één ding aan haar leerlingen wil meegeven, is het dat je je aannames moet bevragen. Haar klas bestaat uit kinderen met diverse culturele achtergronden. Ze bespreken op microniveau onderwerpen die in Europa de boel op scherp zetten. Zo poogt Favoriten zijn eigen kleur te geven aan het uitdijende genre van de documentaire-in-de-klas.
De school in Favoriten (de titel verwijst naar de gelijknamige buurt) is de grootste basisschool van Wenen. Geen van de kinderen in Ilkay’s klas spreekt thuis Duits en net als veel Nederlandse scholen kampt de school met een flink personeelstekort. Wie het zich kan veroorloven, stuurt zijn kinderen naar een privéschool; publieke basisscholen barsten uit hun voegen.
Regisseur Ruth Beckermann volgt Ilkay’s klas van kinderen tussen de zeven en tien jaar in close-up, met de camera op ooghoogte. Een meisje vertelt dat haar moeder waarschuwt voor make-up, omdat je het risico loopt gekidnapt te worden. Een jongetje beweert stellig dat een christen niet in de moskee mag bidden. Gepolariseerde onderwerpen sijpelen het klaslokaal binnen en Ilkay helpt de kinderen daar kritisch naar te kijken.
Favoriten is een lieve film met innemende hoofdpersonen en ontroerende momenten, zoals de korte dansjes die als uitlaatklep dienen, of de les over het menselijk lichaam. Toch mist hij originaliteit. Het aanbod van films in de klas is gigantisch: Être et avoir (2002), De kinderen van juf Kiet (2016), Klassen (2020) en nog veel meer. Kinderen van deze leeftijd doen het altijd goed op beeld en ook de gepassioneerde docent zien we terug in elke film over dit onderwerp. Maar de verhalen die je onthoudt, zijn de verhalen die je een nieuw inzicht bieden of je net anders naar de wereld laten kijken, en in Favoriten ontbreekt dat.
Een mooie zet van Beckermann is om de kinderen zelf camera’s te geven. Met mobiele telefoons leggen ze vast wat cinematograaf Johannes Hammel niet kan vastleggen. Maar de opnames die Beckermann gebruikt, zijn nogal braaf. Zo levert de ingreep minder op dan gehoopt. Wat rest is een prima film; betrokken en actueel, maar ook voorspelbaar.