Excess Will Save Us

De Filmkrant Critics’ Choice VIII Re/United presenteren first look-reviews van de films in de IFFR Tiger Competitie van 2022. Excess Will Save Us van de Frans-Zweedse regisseur Morgane Dziurla-Petit gaat over terroristische aanslag die niet heeft plaatsgevonden, maar alles in deze fictiedocumentaire tragikomedie over het wat-als van dat niet-gebeuren.

“Dit is geen documentaire, maar ook geen fictie.” In het Noord-Franse dorpje Villereau heeft géén terroristische aanslag plaatsgevonden. Al zullen de bewoners die aanslag nooit vergeten. En ach, wat gebeurd had kunnen zijn, kan ook altijd nog gebeuren. Een ruzie tussen twee Poolse gastarbeiders en de start van het jachtseizoen samen waren genoeg om de wildste fantasieën over bloeddorstige zwaardevangelisten te voeden.

Die boeren hadden honger, in dat stille Villereau. Met hun vooroordelen en volksvermaak, zonder zwembad of kapper.

Het dorpje is het enige onbewerkte aan Excess Will Save Us van de Frans-Zweedse filmmaker Morgane Dziurla-Petit, maar doet aan als een openluchtmuseum of aquarel griezelsprookje. De film zelf is genreoverschrijdende illustratie van hoe het leven daar had kunnen zijn. Waar de inwoners bang voor zijn (buitenlanders, honden en kinderen), wat ze wensen (internationale aandacht en ware liefde), waar ze zich voor schamen (het dronken vermoorden van heel veel kippen) en waar ze trots op zijn (het solidair zijn in de leugen om de schuld aan honden, kinderen of buitenlanders te geven). Het is allemaal typisch en realistisch, voor zulk bekrompen plattelandsvolk. Toch?

De enige echte fictie hier speelt zich niet af op het scherm, maar tussen de kijker en de mensen die bekeken worden. Welk verhaal vertellen wij onszelf over elkaar? Excess Will Save Us  lijkt een documentaire over het archetype van ‘de ander’, maar is opgepoetst genoeg om zich blinkend te onthullen als reflectie van de kijker zelf.

De wereld waar we naar denken te kijken door die overzichtelijk kleine lens gericht op Villereau, is er een waarin groepen mensen samenklitten om zich te verzetten tegen een monsterlijke ‘ander’. Wat alleen kan als ze zichzelf alleen voelen, onderschat, ongezien. Als genoeg mensen zich alleen voelen, kunnen ze zich samen als bedreigde minderheid verenigen en verzetten tegen, bijvoorbeeld, de honden, of de kinderen.

Wie ziet dit allemaal gebeuren?

Wij, stadse intellectuelen, die begrijpen waar de bekrompenheid vandaan komt bij die arme verveelde boerenkinkels daar met hun opgeklopte spookverhaaltjes.

Helaas is de wereld niet meer zo overzichtelijk, in 2022. We zijn nu allemaal zwevende individuen op zoek naar houvast in een groeiend onpersoonlijkere massa die van technocratische dashboardregels aan elkaar hangt. De Ander is niet te herkennen maar kan morgenochtend naast je wakker worden, als de overheid vanavond bepaalt dat je partner zal worden uitgesloten. Saamhorigheid vinden doen we nog steeds op basis van gedeelde angst, maar zelfs onze vijanden kunnen we niet meer zelf aanwijzen.

Wat ik zelf in de spiegel van Excess Will Save Us zie? Weemoed. Was er maar gewoon een terroristische aanslag gebeurd. Zodat we daar samen over konden praten. Want misschien zouden mensen dan ook overal weten welk gevaar er precies is én hoe we het overleven.

P.S. Er komt een serie, waarin we de non-gebeurtenissen van de levensgrote personages / inwoners kunnen blijven non-meebeleven.

De competitiefilms van IFFR 2022 zijn nu online te zien voor geaccrediteerde professionals en worden later dit jaar vertoond in Nederlandse bioscopen. Deze recensie werd geschreven i.h.k.v. Critics’ Choice VIII Re/United.