Evil Does Not Exist

Ryūsuke Hamaguchi (Drive My Car, 2021) bouwt een eigenzinnig kaartenhuis op een vertrouwd fundament: de botsing tussen dorps natuurleven en stedelijke gehaaidheid.

“Als je perfectie wilt bereiken, moet je niet gehecht raken”, houdt een consultant een groepje pr-medewerkers voor. Die spindoctors moeten een slecht doordacht hipster-kampeerterrein zien te slijten aan de inwoners van een klein dorpje niet ver van Tokio – maar toch ver genoeg om te vrezen voor de inbreuk die de glamping-gasten zullen maken op de plaatselijke sereniteit.

Evil Does Not Exist van Ryūsuke Hamaguchi is, naast heel veel andere dingen, een weerlegging van wat die consultant zegt. Echte perfectie is juist alleen bereikbaar als je wél gehecht bent – geworteld in een landschap, een gemeenschap, een ambacht.

De film begon als een soort opdrachtfilm. Componist Eiko Ishibashi, die eerder de muziek componeerde voor Hamaguchi’s Drive My Car, vroeg de regisseur om een visuele begeleiding te maken voor een nieuwe compositie. Die film kwam er ook: Gift ging in oktober 2023 in wereldpremière op het filmfestival van Gent en was kort daarna te zien op het filmfestival van Leiden.

Maar Hamaguchi was zo gehecht geraakt aan de personages en verhaallijnen die hij voor Gift creëerde, dat hij er ook zijn eigen draai aan wilde geven. Evil Does Not Exist is een drastische hermontage van hetzelfde materiaal. Waar in Gift de muziek van Ishibashi leidend is, schuift die in Evil Does Not Exist naar het tweede plan.

Dat maakt Hamaguchi in de openingsminuten direct al duidelijk door de langzaam aanzwellende violen, die een duistere en dreigende sfeer neerzetten, abrupt af te breken; een ontwrichtende ingreep die hij in de film een paar keer zal herhalen.

Voordat de projectontwikkelaars het verhaal binnenkomen, heeft Hamaguchi ons eerst uitgebreid en zonder enige haast ingevoerd in die dorpsgemeenschap. Dat doet hij vooral aan de hand van Takumi (Hitoshi Omika), het lokale manusje-van-alles en alleenstaand vader van de zesjarige Hana (Rei Nishikawa). Takumi kan zo opgaan in zijn klusjes – houthakken; verse wasabi plukken voor het lokale restaurant; vers water uit de beek halen – dat hij dikwijls vergeet Hana van school te halen. De film maakt ons deelgenoot van zijn kalme tempo.

Nadat de film naar het perspectief van de projectontwikkelaars springt, lijkt hij eventjes een geijkt narratief te omarmen: de stadsmens die de waarde van het dorpse leven met de natuur leert waarderen en omarmen. Maar Hamaguchi heeft zijn zinnen gezet op een veel ongrijpbaarder en moeilijker te verteren slotakkoord. Dat zal sommige kijkers frustreren, maar maakt Evil Does Not Exist wel een film die nog lang blijft naspoken in je hoofd.