Escape from Pretoria

Een uit het leven gegrepen ontsnappingspoging uit een Zuid-Afrikaanse bajes wordt naverteld in een keurige film met een al net zo keurige hoofdrol van Daniel Radcliffe.

“Ik zat al in de gevangenis toen jij voor het eerst over Apartheid hoorde.” Heel even bijt hij van zich af, de Afrikaanse verzetsveteraan die in de sixties streed aan de zijde van Nelson Mandela. De Franstalige gevangene die dit verwijt naar zijn hoofd krijgt geslingerd is niet erg onder de indruk. Hij begrijpt dat zelfs tijdens de meest pregnante ruzie in Escape from Pretoria de soep niet al te heet wordt opgediend. En dat geldt eigenlijk voor de hele film. Het begint al met de politieke acties waarvoor de jonge activisten Tim Jenkin en Stephen Lee jaren worden opgesloten in een gevangenis voor blanke politieke gevangenen in Pretoria. Een conventioneel spannend gefilmde verzetsdaad eindigt in een anticlimax: de tassen die de twee nozems ergens in 1979 op een drukke straat in Kaapstad neerzetten blijken geen dood en verderf zaaiende bommen te bevatten, maar een soort knalbonbons die honderden pamfletten van Mandela’s verboden bevrijdingsbeweging ANC door de lucht laten vliegen.

De idealistische schelmen worden betrapt en belanden achter slot en grendel. Even wordt aangestipt dat de door Daniel Radcliffe vertolkte Jenkin een relatie heeft met een zwarte vrouw, en later zien we hoe een zwarte schoonmaker in de gevangenis vernederd wordt door een racistische bewaker. Veel meer leren we niet over het leven in tijden van Apartheid. Ook de discussies tussen de eerder genoemde verzetsveteraan (Ian Hart) en de nieuwkomers schijnen weinig licht op de situatie in het land. De oudgedienden vinden dat politieke gevangen zich moeten verzetten tegen het regime door hun detentie zo waardig mogelijk te ondergaan. De jongere garde ziet dat niet zitten en zet een ontsnappingspoging op touw.

De ontsnappingspoging van Jenkin en Lee heeft daadwerkelijk plaatsgevonden. En aangezien Jenkin later het boek schreef waarop de film gebaseerd is mogen we verklappen dat het goed afliep. Een derde gevangene, de Grieks-Australisch-Franse activist Alexandre Moumbaris, nam deel aan de uitbraak maar wilde kennelijk niet meewerken aan de verfilming. Zijn personage heeft een andere naam gekregen.

Vanaf het moment dat Jenkin c.s. in de gevangenis belanden, richt regisseur Francis Annan de focus monomaan op de technische aspecten van het ontsnappen: hoe je anaal geld de cel binnensmokkelt, hoe je houten sleutels maakt en verstopt, en hoe je ongemerkt langs cipiers sluipt als ze hun ronde maken. Bij dit alles krijgen de personages geen centimeter diepte mee. Van Jenkin komen we te weten dat hij hij een inventieve knutselaar is en dat hij niet van fascisten houdt. Verder valt er aan zijn flets geschreven personage weinig eer te behalen voor Daniel Radcliffe. Getooid met een volle boskabouterbaard en een coronabestendige uilenbril bewijst de voormalige ster uit Harry Potter dat hij is uitgegroeid tot een keurige acteur die een al net zo keurig ensemble kan aanvoeren. Maar ook niet meer dan dat.

Escape from Pretoria is vanaf 16 april te zien via o.a. Pathé Thuis en Ziggo on Demand.