Liza, the Fox-Fairy en Edmond

De soms fatale gevolgen van het verlangen naar liefde spelen niet alleen een rol in een Hongaars surrealistisch sprookje, maar ook in de ontroerende stop-motion­animatie die als voorprogramma is ingezet.

‘Terwijl haar krabburger koud wordt, verliest het meisje zich in Oshima’s ogen. Een geur van geluk vult het Mekk Burger-restaurant.’ Dit is de favoriete passage van de eenzame Hongaarse verpleegster Liza, die verslaafd is aan Japanse zwijmelromannetjes.

De voor zijn korte werk al veelvuldig bekroonde Hongaarse filmmaker Károly Ujj Mészáros baseerde zijn eerste lange film Liza, the Fox-Fairy losjes op een Hongaars toneelstuk en voegde daar zijn fascinatie voor Japan aan toe. Zo wordt Liza’s bestaan opgevrolijkt door de geest van de overleden Japanse popster Tomy Tani, die aanstekelijke liedjes zingt en met wie ze heerlijk swingen kan. Wat Liza in haar oneindige onschuld niet vermoedt, is dat Tomy een jaloerse inborst heeft. Wanneer Liza, aangespoord door haar Japanse lectuur en een bekend westers lifestyleblad, aan het daten slaat, komen de betreffende mannen stuk voor stuk door merkwaardige ongelukken om het leven. De politie heeft haar al in de gaten.

Je zou deze even aandoenlijke als wonderlijke fantasie een ode aan de wereldvreemdheid kunnen noemen. Maar net zo goed een absurdistische fabel of een zwarte komedie, al pakt het ondanks alle bizarre sterfgevallen lichtvoetiger uit dan je zou verwachten. Vorig jaar werd Liza, the Fox-Fairy op het Imagine Filmfestival bekroond met jury- en publieksprijs. In Hongarije was dit surrealistische romantische sprookje een hit. Ook op internationale festivals voor fantastische films bleef Liza niet onopgemerkt.

Bij de Nederlandse uitbreng is de niet te missen en eveneens prijswinnende stop-­motionanimatie Edmond als korte voorfilm toegevoegd. De Nederlandse animatiefilmer Nina Gantz studeerde hier in Londen mee af en sleepte gelijk er een BAFTA mee in de wacht.

Hoe verschillend ook, toch hebben het ongelukkige mannetje Edmond en de naïeve Liza wel iets van elkaar. Bij beiden speelt het verlangen naar liefde en de vrees anderen in het ongeluk te storten. In Edmond tuimelen we onverhoeds in de pijnlijke herinneringen van de hoofdpersoon die een wel heel onhandige manier heeft om zijn genegenheid te uiten. Liza raakt er gaandeweg van overtuigd dat ze een fox-fairy is, een boosaardig demon uit de Japanse folklore. De enige die haar met andere ogen bekijkt is de politieman Zoltán, liefhebber van Finse westernmuziek en net zo wereldvreemd als Liza zelf.

Beide films spelen ook met de tegenstelling tussen naïeve onschuld en tragiek, al is de uitkomst niet gelijk. Aanstekelijk in Liza, the Fox-Fairy is bijvoorbeeld de vrolijk zingende Tomy die met zijn turquoise glimjasje een vals lichtpuntje is in Liza’s droefgeestige Asse­poesterwereld, gemodelleerd naar een gefantaseerde Hongaarse jaren zeventig. Edmond is strikt genomen een beklemmend psychodrama, maar door de poppen uit te voeren in vilt en breisels ontstaat tegelijkertijd een aandoenlijk gevoel van breekbaarheid. Bij Edmond is de huiver knus en aanraakbaar, bij Liza gebeurt eerder het omge­keerde. De gruwel wordt grappig en satirisch.

In Liza, the Fox-Fairy dreigen de hoofdzaken door alle grappen en onverwachte invallen een beetje onder te sneeuwen. Tussen de veelbelovende, bijna musical-achtige opening en een ontknoping die heerlijk over the top is leunt Mészáros naar mijn smaak wat al te gemakkelijk op bizarre karikaturen van hunkerende mannen.

Edmond heeft daar met zijn lengte van ruim negen minuten geen last van. Het is compact en in alle eenvoud toch betoverend verbeeldingsrijk. Stop-motionanimatie op zijn best.