DROPOUTS

Nederlandse speelfilms die reflecteren op de samenleving zijn zeer schaars. Het zwervers-, pardon daklozendrama Dropouts is alleen daarom al opmerkelijk. De film is ook een goed voorbeeld van filmengagement aan het einde van de jaren negentig: hoe creëer je uit sociale ellende een feelgood movie?

Ergens in de tweede helft van de jaren tachtig moet de omslag liggen. Wie voor die tijd een filmhuis bezocht, trof zelden een film aan met een happy end. Een open einde werd nog getolereerd — daar kon je later aan de bar fijn over doorpraten — maar een film die in stralend geluk eindigde, kon rekenen op het ergste scheldwoord: Hollywoodsentiment. Zelfmoord, een tragische ziekte of een noodlottig ongeval: elk einde was beter dan een gelukkige afloop. Aan het einde van de jaren negentig durft vrijwel geen filmmaker zijn personages nog ten onder te laten gaan in ellende. Als zij het wel doen, kunnen ze rekenen op lege zalen. Niet alleen in de reguliere bioscoop, maar ook in het arthousecircuit regeert de feelgood movie. Ellende mag, als er aan het einde maar perspectief is op een gelukkiger leven. Werkloze personages? Het mag als ze uiteindelijk maar wel strippend bij een happy end uitkomen (The full monty). Stoflongen van de kolenmijnen? Moet kunnen als de personages aan het einde van de film maar wel de eerste prijs winnen op een fanfareconcours (Brassed off).
Dropouts voegt een nieuwe variant toe aan het sociaal-realistische feelgood-genre: zuipend en hoererend over straat zwerven mag, als het maar wel leidt tot meer zelfinzicht, zodat ze aan het einde van de film het leven beter aankunnen.

Ongeleid projectiel
Dropouts volgt de alcoholist Stefan (de Belg Peter Gorissen), de illegale Albanese hoer Gina (Zebi Damen) en de van huis weggelopen Dennis (Ashwin Mohanpersad) op hun zwervende bestaan door Amsterdam, dat in de greep verkeert van de Eurotop, zodat de stad eruit ziet als een belegerde vesting. De drie ontmoeten elkaar bij toeval, waarna er langzaam een fragiele vriendschap ontstaat, die hen de kracht geeft om zich uit het moeras omhoog te trekken. Wie Dropouts benadert als een realistische film, zal teleurgesteld zijn. Dat het producenten- en filmmakersduo Will Wissink en Zebi Damen als voorbereiding op de film zonder geld een weekend door Amsterdam zwierven, zal hun affiniteit met de wereld van daklozen ongetwijfeld hebben vergroot, maar dat maakt hun speelfilmdebuut nog niet realistisch. Niet dat Dropouts geen realistische scènes bevat, maar het scenario dwingt de personages nu eenmaal in de richting van een bevrijdende catharsis. Dropouts is een humaan sprookje, dat de kijker als moraal bijbrengt dat zwervers gewone mensen zijn, die in hun leven alleen wat meer pech hebben gehad dan de gemiddelde mens. Dat die boodschap overkomt, is vooral te danken aan Peter Gorissen, die uitstekend op dreef is als een ongeleid zwervend projectiel, dat van het ene op het andere moment kan ontploffen in woede-uitbarstingen. Ook Ashwin Mohanpersad is overtuigend als straatschoffie. Zebi Damen komt het minst uit de verf. Zoals zij door de film loopt, zien we in haar geen wanhopige Albanese die in de goot is beland, maar lijkt zij eerder ontsnapt uit een modellenbureau.
De beste scènes in Dropouts zijn die, die zonder veel drama het dagelijkse leven van zwervers laten zien: het snuffelen in afvalbakken, het doelloze slenteren, het belang van een gratis kop koffie en het zoeken van een slaapplaats. Ook de dramatische explosies van Gorissen zijn overtuigend. Het is jammer dat de makers deze dagelijkse dramatiek niet voldoende vonden en hun personages opzadelden met zware trauma’s, wat de film een geforceerd einde bezorgt. Dropouts wil teveel en gaat daarom af en toe onderuit. Erg is dat niet: liever een risicovolle film over een onderwerp dat hout snijdt, dan een gelikte film over Nergenshuizen.

Jos van der Burg