Después de Lucía

Pesten, camera’s en een dode die bijna de levenden begraaft. Tijdloos en helemaal van deze tijd is Michel Franco’s aangrijpende Después de Lucía.

Alejandra’s probleem is ook ons probleem. Camera’s. Overal en altijd gezien kunnen worden. En veroordeeld, want beelden zouden alles zeggen. Ze krijgt ermee te maken, wanneer ze met haar vader naar Mexico-Stad verhuist. Vrienden maakt Alejandra snel op haar nieuwe school. Maar op een feestje wordt ze gefilmd als ze met een jongen vrijt. Het filmpje wordt gepost. En het pesten begint.

Ook in het slot van de Paradies-trilogie (2012-13) van Ulrich Seidl komt hij kort voorbij: de spiedende camera die het personage op haar kwetsbaarste moment te pakken wil nemen. Iedereen is doelwit, laat ook Después de Lucía weer zien. Wat als je op school op de wc zit en iemand steekt een camera onder de deur door? Die maakt geen onderscheid tussen intiem en openbaar. En één shot is genoeg. Soms brengt dat fifteen minutes of fame, maar veel vaker fifteen minutes of shame. YouTube ontleent er z’n bestaansrecht aan.

Toch is Michel Franco’s tweede film geen politiek pamflet tegen Big Brother, ook al dwingt hij je om over het panopticon met z’n overal aanwezige camera na te denken. ‘Een studie naar agressie’, noemt Franco het zelf. Niet alleen vanwege dat pesten. In alle interactie in de film zit iets agressiefs, stelt de regisseur. Ruzies op straat, tijdens het werk, op school, thuis tussen vader Roberto en Alejandra als ze hun verdriet voor elkaar verzwijgen.

Dus ja, je kunt het een studie naar agressie noemen. Maar ook dat doet de film tekort. Want hij stelt nog meer vragen. Hoe verhoudt Alejandra’s naïviteit (“Ik had nooit gedacht dat hij de video rond zou sturen”) zich tot de technologische realiteit? Moeten kinderen daarvoor niet gewaarschuwd worden? En hoe dan? En waarom wordt Alejandra vanwege het filmpje gepest en niet de jongen die er ook op te zien is? Sommige dingen veranderen zelfs in de 21ste eeuw niet.

De finesse van Franco’s film (spoiler!) wordt duidelijk, als je na een half uur ontdekt dat de moeder van het gezin in een auto-ongeluk is omgekomen terwijl Alejandra naast haar zat. Ineens dringen zich de eerdere scènes weer op, waarin Alejandra en Roberto samen in de auto zitten, waardoor Franco dus met terugwerkende kracht de aanwezigheid van de moeder en de herinnering aan dat ongeluk laat voelen. En niet alleen met terugwerkende kracht. Vader en dochter zijn lamgeslagen door haar overlijden. Daarom verweert Alejandra zich nauwelijks tegen het pesten. Ze kan het niet en ze wil haar vader niet nog meer belasten door daarover te vertellen. Zo begraaft de dode bijna de levenden.

En zo grijpen heden en verleden in elkaar, wat Franco zichtbaar en voelbaar maakt in de gestage, etterende escalatie van de situatie. Después de Lucía is een moedige, aangrijpende film over iets van alle tijden – hoe verdriet ons onbereikbaar maakt – maar ook over iets van onze 21ste eeuw – de camera waarvoor iedereen een potentieel doelwit is. Dit is een film waar je niet omheen kunt.