De dans van Natasja

Jos Stellings films worden altijd bevolkt door melancholieke personages, romantici met grootse verlangens die hard op de kille werkelijkheid botsen. In De dans van Natasja, Stellings afscheidsfilm, is het allemaal nog een keer te zien.

“Het leek een normaal kind, maar er was iets mis, goed mis”, zegt de moeder (Hadewych Minis) vroeg in Jos Stellings De dans van Natasja over haar zoontje Daantje (als kind gespeeld door Bram Reurink). Dat is niks te veel gezegd, want het kind praat niet. Zijn moeder zegt dat ze niet weet wat er in hem omgaat, want hij wil met niemand iets te maken hebben en kijkt het liefst naar buiten. Misschien voelt Daantje dat er iets niet klopt in het gezin waarin zijn moeder een geheim heeft.

Dat zij hem naar een katholiek internaat stuurt, maakt hem nog eenzamer. Daantje is niet bestand tegen de grimmige, pesterige sfeer en de intimiderende paters. Zien we een afrekening van Stelling met het katholicisme van zijn jeugd? De kijker ziet in Daantje in elk geval een eenzame, dromerige jongen met onbestemde verlangens. Hij is daarmee een typisch Stelling-personage in de dop.

Dat komt een jaar of twintig verder in de tijd tot wasdom, als de inmiddels volwassen Daantje (Willem Voogd) de Russische kelner Natasja (Anastasia Weinmar) ontmoet. Ook zij is een typisch Stelling-personage bij wie grootse dromen – ze wilde balletdanser worden – als een luchtbel uiteen zijn gespat. Ze werkte in Rusland in een hotel, waar ze verliefd werd op een Hollander, met wie ze trouwde en naar Nederland trok, waarna hij haar inruilde voor een jongere vrouw. Gedesillusioneerd door mannen wil ze terug naar Rusland, naar de datsja van haar oma, waar ze de gelukkigste tijd van haar leven had.

Op naar Rusland dus, met Daantje op sleeptouw, maar eerst duikt er nog een agressieve ex op en een vriendelijke zwerver (bijrolletje Michiel Romeyn). Als zij uit beeld zijn verdwenen, kan de reis beginnen. Liften mislukt, zodat het de trein wordt. Het biedt Stelling de kans om nog maar weer eens zijn (romantische) liefde voor Rusland te uiten: natuurlijk zit er iemand in de trein die gedichten van Poesjkin leest. Vanzelfsprekend kent ook Natasja gedichten uit haar hoofd. En een bejaard stel laat de fles vrolijk rondgaan (“Als je eenmaal ligt, kun je niet meer vallen”).

Maar tegen die tijd bevinden we ons, na een veelbelovend begin, in een nogal richtingloos voortkabbelende film. Met een teleurstellend einde dat als een deus ex machina uit de hemel komt vallen. Zoals de dromen van Natasja en Daantje spat ook het door Goert Giltay in fraai zwart-wit gefilmde De dans van Natasja uiteindelijk uit elkaar. De kijker blijft achter met een aantal prachtige scherven.