Das Lehrerzimmer

Lessen in achterdocht

Das Lehrerzimmer

De aanpak van een serie diefstallen op een middelbare school zet de verhoudingen tussen een docent en haar collega’s op scherp. In een sterke hoofdrol houdt Leoni Benesch de spanning op peil in deze film die de zwakte van daadkrachtig beleid slim blootlegt.

“Je weet dat we hier op school een zero-tolerancebeleid voeren.” Het klinkt als een standje en zo is het ook bedoeld. Carla Nowak, net gesetteld in haar nieuwe aanstelling als wiskunde- en gymleraar, krijgt door haar werkgever fijntjes uitgelegd waarom het haar niet past de onderzoeksmethoden van haar collega’s te bevragen. Er wordt gejat op school, dan moet toch worden uitgezocht wat leerlingen daar precies van weten?

Daar staat Carla dan, vol idealen over haar taak als docent en haar verantwoordelijkheid ten opzichte van haar adolescente leerlingen. Tegenover haar een doctrine die geen ander principe kent dan daadkracht tonen.

Grote, alerte ogen, open gezicht en rechte rug: Carla (Leonie Benesch) straalt begeestering uit en een zelfbewust soort kwetsbaarheid. Terwijl de camera haar volgt door de schoolgangen op weg naar haar klas, klinkt op de soundtrack een stemmend orkest, een kakofonie die oplost in een akkoord zodra zij de les begint – later in de film wordt deze beginscène gecontrasteerd met een andere, waarin ze een meer extraverte methode hanteert om rust te brengen in de klas. Binnen de muren van haar klaslokaal heeft Carla de boel onder controle. Daarbuiten is het een ander verhaal. Er zijn dwingende en veeleisende ouders, en het collegiale contact is doortrokken van gekonkel en al dan niet openlijke allianties.

Als school de plek is waar kinderen worden voorbereid op de maatschappij, dan zegt de aard van een schoolregime veel over het type samenleving waarvoor jongeren worden klaargestoomd. Het voortvarende onderzoek van Carla’s collega’s levert geen bewijs op, wel lokt het in haar klas vrijwel onmiddellijk wantrouwen, uitsluiting en racisme uit.

Tot zover beweegt de film zich nog langs voorspelbare lijnen. Spannend wordt het als Carla, uit verontwaardiging over de argwaan waarmee haar leerlingen zijn bejegend, haar eigen verdenking besluit te testen. Niet in de klas, maar in de lerarenkamer. Voor ze het weet heeft ze zelf een grens overschreden en ontketent ze een reeks gebeurtenissen met grote gevolgen voor anderen en haarzelf. Een ‘veilig schoolklimaat’ lijkt intussen verder weg dan ooit.

Doeltreffend voortgestuwd door een strijkersscore (gecomponeerd door Marvin Miller en aangevuld met fragmenten uit klassieke werken), wekt deze Duitse inzending voor de Oscars soms de verwachting dat er een grandioze ontknoping wacht. In plaats daarvan gebruikt regisseur en coscenarist Ilker Çatak die spanning – zeg maar zoals een goede leraar dat doet – om je bij de les te houden, terwijl hij een fascinerende staalkaart aan morele dilemma’s en sociale dynamieken presenteert. We kijken naar een spel dat uiteindelijk alleen verliezers kent.

Das Lehrerzimmer is vooral de film van Leonie Benesch, die eindelijk opnieuw in een filmproductie met internationale uitstraling te zien is, veertien jaar nadat ze indruk maakte in Haneke’s Das weisse Band (2009; in de rol van Eva, het verlegen kindermeisje op wie het hoofdpersonage verliefd wordt). Van stille verbolgenheid tot onderdrukte paniek: het staat allemaal te lezen op haar gezicht, dat je ogen aan het doek ketent.