DAS LEBEN IST EINE BAUSTELLE

Berlijn in de steigers

  • Datum 07-12-2010
  • Auteur
  • Gerelateerde Films DAS LEBEN IST EINE BAUSTELLE
  • Regie
    Wolfgang Becker
    Te zien vanaf
    01-01-1997
    Land
    Duitsland
  • Deel dit artikel

Jan Nebel (Jürgen Vogel) in een bouwval

In Das Leben ist eine Baustelle schetst regisseur Wolfgang Becker een opbloeiende liefde in de stad waar momenteel op vrijwel iedere hoek een hijskraan of een steiger zichtbaar is. Als Beckers film opgevat moet worden als een verregaande uitwerking van een ‘leven in een stad in steigers’, dan is hij daar zeker in geslaagd. De vraag is echter of de kijker twee uur lang wil kijken naar een gebouw dat nog niet af is.

Wie momenteel Berlijn bezoekt, kan het niet ontgaan: hier wordt gebouwd. En dan gaat het niet om een stadsvernieuwingsproject à la Schilderswijk of Staatsliedenbuurt, maar om de complete metamorfose van een toekomstige hoofdstad. Gapende diepten, torenhoge hijskranen en blinkende nieuwbouw bepalen sinds 1989 het beeld van Berlijn. Tussen de overvolle etalages op de Kurfürstendamm zijn nog affiches van de laatste Bondsdagverkiezingen zichtbaar. Op die van de regerende CDU is een weldoorvoede arbeider te zien en als je niet verder kijkt ga je bijna geloven dat deze man representatief is voor het nieuwe Duitsland van Kohl. Bijna, want wie verder kijkt weet dat de werkloosheid momenteel schrikbarend hoog is en ziet de armoede op straat. Bij het verschijnen van deze Filmkrant zijn de verkiezingen voor de Bondsdag voorbij en is het tijdperk-Kohl vermoedelijk weer met vier jaar verlengd. Tijdens zijn regering werd er niet alleen een muur afgebroken, maar ook weer één opgebouwd: die tussen Duitsers mét en Duitsers zonder vaste baan.

Mist
Een van die werklozen in Das Leben ist eine Baustelle is Jan Nebel, gespeeld door de nieuwe Duitse ster Jürgen Vogel, die onder andere te zien was in Smilla’s sense of snow. Hoewel hij aan het begin van de film nog een baantje heeft als beenhouwer in een varkensslachterij, wordt vrij snel duidelijk dat het verliezen van een baan gemakkelijker is dan het vinden ervan. Wanneer Jan ’s nachts per ongeluk verzeild raakt in een verboden demonstratie en de vluchtende Vera (Christiane Paul) wil beschermen, slaat hij daarbij een agent in burger tegen de grond. Samen vluchten ze een huis binnen, nadat ze 10 DM hebben betaald aan het kind dat de deur open doet. Jan wordt toch opgepakt en na een veroordeling tot 4500 DM de volgende dag weer vrijgelaten. Vera is verdwenen en thuis wacht hem een kibbelende zus met vriend, bij wie hij inwoont. Alleen met zijn jonge nichtje heeft hij een goede band. Korte tijd later overlijdt zijn vader, "aan eenzaamheid". Als dan ook nog blijkt dat hij misschien is besmet met het aids-virus, wordt de mist waarin hij ronddwaalt bijna ondoordringbaar. Dat hij er niet meteen een eind aan maakt is te danken aan het feit dat er ook een aantal positieve gebeurtenissen plaatsvindt: hij ontmoet Vera opnieuw en betrekt samen met een Buddy Holly-imitator (de uit de films van Ken Loach bekende acteur Ricky Tomlinson) het huis van zijn overleden vader.

Schreeuw
Regisseur Becker (1954) schreef het scenario voor zijn eerste grote bioscoopfilm Das Leben ist eine Baustelle samen met regisseur Tom Tykwer, die internationaal succes had met zijn debuutfilm Die tödliche Maria en wiens bejubelde Winterschläfer hier in november te zien is. Evenals Becker is hij mede-oprichter van het productiebedrijf X-Filme. Met zijn 57 minuten durende eindexamenfilm Schmetterlinge (1988) won Becker de Student Film Award, de Oscar voor de beste studentenfilm, en een Gouden Luipaard op het filmfestival van Locarno. Zijn grimmige film Kinderspiele (1993) veroorzaakte hier opschudding toen hij werd vertoond aan volgens sommigen te jeugdig publiek op het Cinekid festival.
Hoewel Das Leben ist eine Baustelle een tragikomedie is, mist de film de nodige scherpte: komisch bedoelde scènes zijn niet allemaal even grappig en ontroerende momenten weten niet altijd te overtuigen. Ook is soms gewoon de vaart eruit. Hierdoor haalt Beckers sociaal-realistische drama niet het niveau van bijvoorbeeld een regisseur als Ken Loach. In Das Leben ist eine Baustelle zitten nogal wat scènes die korter hadden gekund of helemaal weggelaten hadden kunnen worden. Tegelijkertijd zijn andere scènes weer niet goed uitgewerkt, waardoor de film zelf veel weg heeft van een ‘Baustelle’, een bouwterrein. Misschien was dit Beckers opzet, maar de vele leuke en goede scènes die de film heeft komen nu niet goed tot hun recht. Hoewel, de vele creatieve oplossingen die Vera heeft voor het herverdelen van de rijkdom en de wedstrijd waarin een geblinddoekte deelnemer moet raden welke schreeuw uit welke horrorfilm komt, zijn onvergetelijk. Ook heeft Becker moderne problemen als aids, geweld en eenzaamheid op een mooie manier in de film verwerkt. De fundering is goed en ook de montage van Patricia Rommel (Jenseits der Stille) is dik in orde. Nu de inhoudelijke afwerking nog.

Annemarie Vollebregt

Das Leben ist eine Baustelle en Winterschläfer zijn ook te zien in Filmspiegel, een Nederlands-Duits filmfestival, wat zal plaatsvinden van 1 tot en met 7 oktober in Filmhuis Arnhem, Cinemariënburg (Nijmegen), Concordia Cinema (Enschede), Het Fraterhuis (Zwolle), Kriterion (Amsterdam), Filmhuis De Keizer (Deventer).