Cruella

Cruella is niet alleen een biografie van Disney’s leukste griezel, maar ook een demonstratie van de politieke kracht van mode.

Ze is de vrees van elke hond: als je niet uitkijkt, word je een jas. Het is een geweldig uitgangspunt voor een slechterik. In de tekenfilm 101 Dalmatians (Clyde Geronimi e.a., 1961) is Cruella De Vil met haar half witte, half zwarte haar en bontobsessie minstens zo memorabel als al die zwart-wit gevlekte puppy’s. Vijfentwintig jaar geleden kwam er al een live-action remake, met Glenn Close als Cruella. Nu krijgt zij haar eigen film, die focust op haar opkomst als begenadigd modeontwerpster. In handen van de Australische regisseur Craig Gillespie (I, Tonya) zijn de dalmatiërs slechts een voetnoot. Centraal staat de zeggingskracht van mode.

“Van jongs af aan was ik al een statement”, vertelt Cruella (briljante rol van Emma Stone) in voice-over. Wie zich afvroeg of het half-om-half haar geverfd is, hoeft niet langer te twijfelen; zo werd ze geboren. In een bomvolle plot ontvouwt zich haar persoonlijke ontdekkingstocht. Een soort heist-film gecombineerd met Vogue’s veeleisende diva uit The Devil Wears Prada (David Frankel, 2006). Cruella speelt zich af in Londen mid-jaren zeventig, waar de anarchistische punkmode zijn oorsprong vindt. Cruella groeit op als Estella en wordt dringend verzocht haar ‘psycho’-kant weg te stoppen. Haar kenmerkende haar verbergt ze met een rode kleurspoeling. Ze verdient de kost als dievegge en naait vermommingen voor haar boeventeam. De leukste is het wasberenpak voor de eenogige chihuahua Wink (‘knipoog’).

Estella’s gevoel voor stijl leidt logischerwijs naar de modewereld. Als ze bij de belangrijkste couturier ‘de Barones’ (Emma Thompson) in dienst treedt, krijgt haar alter ego en hemelbestormer Cruella ruim baan. De Barones staat symbool voor het establishment. Haar klassieke jurken botsen met Cruella’s punkontwerpen à la Vivienne Westwood. Kostuumontwerpster Jenny Beavan (Mad Max: Fury Road; Gosford Park) trekt hiervoor alles uit de kast. Hoogtepunt is een scheurende vuilniswagen, die een bulk lappen over de rode loper van de Barones uitstort. Daaruit komt Cruella tevoorschijn in een fenomenale vuilnisjurk. De guerilla-optredens, ondersteund met fantasievolle cameravoering en songs uit dezelfde periode van onder andere Nancy Sinatra, The Rolling Stones en Iggy Pop, maken van Cruella een volwassen vertelling over de strijd tussen jong en oud. Over toekomst tegen verleden, arm tegen rijk, straatcultuur tegen haute couture. De film bedient zich slim van details, zoals de rol van tweedehandskleding in de punkscene, en laat tegelijkertijd zien hoe politiek mode kan zijn.

Kenners van de tekenfilm zullen citaten herkennen of de kenmerkende rijstijl van Cruella De Vil: kéihard, met opgetrokken schouders en zwarte kringen onder de ogen. Maar juist de afstand die Cruella zich permitteert van het origineel, zorgt ervoor dat hij de bron overstijgt en niet enkel mikt op herkenning. Bovendien probeert Gillespie Cruella’s identiteit niet weg te poetsen of te verexcuseren. Ze is een kreng en aan het eind geloven we best dat zij over een paar jaar is uitgegroeid tot iemand die verknocht is aan bontjassen. Opmerkingen die nu nog als een grapje zouden kunnen worden opgevat (“Ik ben dól op vlekken”) zijn dan tot in haar identiteit doorgesijpeld.

Cruella is vanaf 28 mei te zien op Disney+ en vanaf 5 juni ook in de bioscoop.