Crip Camp

Het productiehuis van de Obama’s schiet opnieuw raak met deze documentaire. Het sociaal-betrokken verhaal begint met een Woodstock-achtig zomerkamp voor lichamelijk gehandicapten en verlegt gaandeweg de focus op de strijdvaardige kinderen die het heeft voortgebracht.

Denise Sherer Jacobson zit door een hersenverlamming in een rolstoel. Met moeite spreekt ze volzinnen uit, maar met veel plezier vertelt ze over de affaire die ze in haar jonge jaren met de buschauffeur had. Ze wou niet als maagd sterven, en dus legde ze het met hem aan. Op een dag kreeg ze last van enorme buikkrampen. In het ziekenhuis werd besloten haar blindedarm te verwijderen. Maar toen dat eenmaal gebeurd was, verscheen er een dokter aan haar bed: volgens hem had ze al die tijd gewoon last van een geslachtsziekte. Jacobson, inmiddels afgestudeerd als seksuoloog, vertelt het glunderend: “Ik was er trots op dat ik gonorroe had.” Ze hoorde opeens bij ‘normale’ mensen. In haar woorden: “Niemand, zelfs niet de medische wereld, ziet gehandicapten als seksueel actief.”

Jacobson’s anekdote is schrijnend, maar de context waarin hij in Crip Camp wordt gebracht is lichtvoetig. Het is tekenend voor de toon waarop de documentaire vele inzichten voorschotelt. Wat alle vertellers gemeen hebben, is dat ze begin jaren zeventig verbleven op Camp Jened. Dit zomerkamp voor lichamelijk gehandicapten, op een steenworp afstand van Woodstock en ook qua sfeer verwant aan de vrijheid-blijheid-cultuur, had in de jaren zestig en zeventig een revolutionaire aanpak in vergelijking met de meeste andere tehuizen en instellingen voor gehandicapten. Deze plek, waar geen onderscheid werd gemaakt tussen begeleiding en bezoekers, was als een kweekvijver van de uitgesproken mening.

Archiefmateriaal uit die jaren illustreert hoe het voelde om ooit op dat kamp te mogen zijn. Al zijn Newnham en LeBrecht vooral geïnteresseerd in het verhaal van de kinderen die het heeft voortgebracht, als het ware de vruchten die het heeft afgeworpen. Als president Nixon een voorstelwet verwerpt die stelt dat alle overheidsgebouwen invalide-vriendelijk moeten worden gebouwd, komen de voormalig kampleden in opstand. Met rolstoelen en al bezetten ze een overheidsgebouw in San Francisco om op te komen voor hun burgerrechten.

Crip Camp, van het productiehuis Higher Ground van Barack en Michelle Obama, komt vanaf dat moment pas echt tot bloei. Waar we eerst kijken naar intrigerende snapshots van utopia, daar blijkt pas in de botsing met de echte wereld pas waar deze utopie daadwerkelijk toe heeft geleid. De Obama’s leveren een mooie aanvulling op de sociaal-betrokken catalogus die ze voor ogen staat in hun deal met Netflix. Hun eerste documentaire, American Factory (2019), sleepte al de Oscar voor beste lange documentaire binnen. Hoe vroeg het ook nog is om nu al voorspellingen te doen, Crip Camp heeft alles in zich om ook voor een Oscar te gaan: een troostrijke geschiedenis van een over het hoofd geziene underdog die terecht zegeviert.

Crip Camp is nu te zien via Netflix.