Code Blue

Urszula Antoniak voert in Code Blue een verpleegster op die beter overweg kan met de dood dan met het leven. Het grimmige drama loopt aan het einde uit de rails.

Bijlmer Odyssee heette de tv-film die Urszula Antoniak zeven jaar geleden maakte. Daarin komen op een avond in de Bijlmer een jongen en een meisje, dat de volgende dag naar Amerika vertrekt, elkaar toevallig tegen. Ze vallen als een blok voor elkaar en vrijen de sterren van de hemel in het appartement van het meisje. Een grote liefde is geboren, maar als de jongen voor hen beiden een patatje haalt, verdwaalt hij hopeloos in het Bijlmerlabyrint. Vindt hij zijn kersverse geliefde terug voor ze naar Amerika vertrekt? Zeven jaar en twee speelfilms verder weten we dat odyssee het sleutelwoord is in Antoniaks werk. De filmmaakster laat haar personages graag verdwalen. In Bijlmer Odyssee gebeurt dat in de fysieke wereld, maar in Nothing Personal en Code Blue verdwalen de personages in hun gevoelsleven. In Nothing Personal belandt twintiger Anne in een diepe put als haar vriend hun relatie opblaast. Ze trekt zich terug uit de wereld en verruilt Amsterdam voor het ruige Ierse platteland. Het had behoorlijk slecht kunnen aflopen, maar ze wordt gered door een romantische weduwenaar. Zo’n reddende engel kan verpleegster Marian in Code Blue ook wel gebruiken, maar zo romantisch als Nothing Personal is, zo grimmig is Antoniaks tweede speelfilm.

Verlosser
Marian (geweldige rol van de Vlaamse Bien de Moor) is veertig, leeft teruggetrokken op zichzelf en verzorgt met veel aandacht terminale oude mensen in een ziekenhuis. Om een einde aan hun lijden te maken, geeft ze soms een dodelijke injectie. Haar betrokkenheid bij het menselijke lijden staat in contrast met de kille efficiëntie van andere verplegers, maar het feit dat ze zonder scrupules over leven en dood beslist, maakt duidelijk dat er aan Marian een flinke steek los zit. Ze ziet zichzelf als een verlosser, een heilige bijna, voor wie aardse wetten niet gelden. De kijker ziet iets anders: een intens eenzame vrouw, die hulpeloze oude mensen gebruikt voor de vervulling van haar verlangen naar intimiteit, die ze in het leven buiten het ziekenhuis niet kan vinden. Het duurt even voor het doordringt, maar plotseling is het helder: Marian is een kopie van de pianiste Erika in Michael Hanekes La pianiste. Even gefrustreerd en wanhopig is ze op zoek naar intiem menselijk contact. Zoals Erika aan papieren zakdoekjes met sperma ruikt in een peepshow, zo neemt Marian een gebruikt condoom mee naar huis en besmeurt haar dijen met het sperma. Dat ze weet dat het condoom van een verkrachter is, zegt veel over haar ontspoorde persoonlijkheid. Net als Erika blijft ze overeind door haar emoties te onderdrukken. En ook bij haar gaat het gruwelijk mis als iemand door haar pantser breekt. De fatale ontsporing levert akelige vernederscènes op, waarmee Antoniak haar hand overspeelt, omdat ze eerder grotesk dan aangrijpend zijn. Maar met vooral de eerste helft van Code Blue bewijst de filmmaakster zich weer als een geweldig talent. Code Blue doet iets wat we in de Nederlandse cinema zelden tegenkomen: hij geeft het gevoel dat er iets op het spel staat.

Jos van der Burg