CLUB ZEUS

De getalenteerde regisseur David Verbeek durft voor het eerst op zijn instinct te vertrouwen. Hij dringt met club zeus dieper door tot het wezen van zijn postmoderne generatie dan in shanghai trance en r u there.

Op het oog biedt David Verbeek met club zeus, zijn vierde speelfilm, meer van hetzelfde. Weer situeert hij het verhaal in zijn tweede thuisland China, weer proef je de invloed van de door hem bewonderde Aziatische grootmeesters Hou Hsiao-hsien (three times) en Tsai Ming-liang (i don’t want to sleep alone), weer poneert hij nadrukkelijk een filosofisch statement, weer worstelen zijn personages met een existentiële leegte waaraan Sartre nog een puntje kan zuigen.
En toch… Toch is er iets wezenlijk veranderd. Verbeeks vorige films voelden, ieder op hun eigen manier, nog wat geforceerd aan: beat is een puberaal steekspel met zijn filmische voorbeelden, shanghai trance wordt verlamd door de angst om te falen, r u there brandt zo zwaar van de ambitie dat de film pretentieuze trekjes krijgt — al komt Nederlands meest getalenteerde regisseur er glansrijk mee weg.
Onder zulke psychologische ballast gaat club zeus niet gebukt. Verbeek (1980) filmt losser en luchtiger, recht voor z’n raap bijna. Verdwenen is de behoefte om in elke plotwending, camerabeweging en dialooglijn een metaforische betekenislaag aan te brengen. Verbeek durft zijn filmische bouwstenen meer te laten voor wat ze zijn. Alsof hij beseft dat een regisseur niet voor iedere keuze een doordachte verklaring hoeft te hebben. Het mag ook best een beetje op gevoel en instinct.
Zeker als je toch wel beschikt over een analytische, introspectieve geest. Voor Verbeek schuilt de essentie van het bestaan in een onontkoombare eenzaamheid. Van de twintigers die erachter komen dat ook (juist?) de liefde geen oplossing biedt (shanghai trance), tot gamer Jitze die de gamewereld als vluchthaven gebruikt — zodat hij echte menselijke contacten uit de weg kan gaan (r u there).

Gewiekste grapjes
Ook in club zeus komt Verbeek met deze thematiek weer bij zijn eigen generatie uit. Hij ontrafelt het werk van professionele hostboys in Shanghai, die vrouwen tegen betaling gezelschap houden — en niet zelden meer. Liefde en intimiteit staan voor hen in het teken van een zakelijke transactie, en het is de vraag of ze daardoor nog weten wat wezenlijke liefde en intimiteit inhouden.
Deze knappe jongens verkopen hun sterke verhalen, gewiekste grapjes en mooie beloften met de geliktheid van een callcenteragent. Ze roepen bij de dames alleen wel degelijk de reële verwachtingen op die bij romantiek horen, zoals hun werk ook hun reële relaties ondermijnt. Topverkoper Sly wil de business graag verlaten, maar pakt nog even door zodat hij voor zijn jongere collega Leonardo hetzelfde kan regelen. Hij ‘koopt’ als het ware het broertje dat hij door de Chinese éénkindpolitiek altijd zo gemist heeft, zoals hostgirl Jade hem toewerpt. Dat klinkt misschien wat overdreven, maar het idee dat geld alles binnen handbereik brengt, is nu eenmaal leidend voor hun levensfilosofie.
Verbeek legt de ziel van zijn postmoderne generatie in club zeus opnieuw stukje bij beetje bloot. En komt dit keer dichter tot de kern dan in zijn vorige films. Zijn leeftijdsgenoten groeien op in een wereld waarin het kapitalisme als enige leidende ideologie is overgebleven. Dan kom je ook gemakkelijk in de verleiding om persoonlijke verstandhoudingen als een vorm van geldverkeer te zien. Maar zoals Sly ondervindt, brengt dat geen geluk — eerder een peilloze eenzaamheid.

Niels Bakker