Captives

Hoewel de film zo’n zeventig jaar geleden speelt, is Captives akelig actueel nu de schijnwerpers gericht zijn op Poetin en zijn tirannieke bewind. De lange arm van de geheime politie wordt hier met een gezonde dosis onderkoelde humor en oog voor esthetiek in beeld gebracht.

In de proloog van Captives (Foglyok) leren we dat begin jaren vijftig onder het Rakosi-regime in Hongarije mensen het geluid van de deurbel in de vroege ochtend vreesden. Dat betekende vaak dat de geheime politie op de stoep stond om een gezin op vage gronden te deporteren. Dit fenomeen heeft in het Hongaars zelfs zijn eigen woord, wat zoveel betekent als deurbel-angst.

Die eerste scènes lijken erop te duiden dat zich een typische Oost-Europese film gaat ontspinnen – realistisch grauw, vol onderhuidse spanning, wreedheden en troosteloosheid – maar gelukkig is dat niet het geval. De slim gedoseerde en mooi opgebouwde spanning wordt regelmatig speels onderbroken met kleine, slimme momenten van humor. Die zit vooral in de interactie tussen de hoofdpersonen en de absurditeit van de situatie.

De hele film speelt zich af in het appartement van de familie Gál, dat het doelwit van de geheime politie is vanwege een mogelijk daar verblijvende staatsvijand – iemand die het land wil ontvluchten. Langzaam maar zeker vult de ruimte zich met mensen, die om verschillende redenen aanbellen, naar binnen worden gesommeerd en van de aanwezige geheim agenten niet meer mogen vertrekken. Meubilair wordt versleept, bedden geïmproviseerd, voorraadkasten leeggeschraapt. Niemand weet precies waarom ze worden vastgehouden, maar iedereen heeft er een eigen idee over.

Het is vooral de steeds wisselende dynamiek tussen de personages die de film beurtelings spannend en luchtig maakt. De centrale relatie is die tussen de halfzusters Sara en Ilona, die behoorlijk onder druk staat omdat Sara haar bloedverwant ervan verdenkt geheimen te hebben. De conciërge, die er gewoonlijk geen been in ziet bewoners te verraden, voelt zich behoorlijk ongemakkelijk nu hij huis en haard moet delen met zijn ‘slachtoffers’. De in slecht zittende pakken gestoken geheim agenten kunnen na enkele dagen de ondoorgrondelijkheid die van hen wordt verlangd niet meer opbrengen – zeker niet als ze worden ontwapend door bijdehante kinderen.

Captives geeft een bijna vrolijk inzicht in de manier waarop mensen leven onder het juk van een alles controlerende overheid. Door grappige dialogen, door te spelen met verwachtingen en stereotypes, en door de nauwgezette en fraaie art direction. Natuurlijk is er angst, onrechtvaardigheid en wantrouwen, maar er is vooral solidariteit, eigenzinnigheid en menselijkheid. Daarmee straalt de film een boodschap uit van hoop en vertrouwen, iets wat in deze donkere tijden broodnodig is.