CALIFORNIA DREAMIN’ (ENDLESS)
De pracht van bijzaken
Amerikaanse militairen strijken in california dreamin’ (endless) neer in een Roemeens dorp. Te laat voor de bevrijding.
Het is mei 1999 en via radio en televisie horen we over anti-NAVO-beweging en Kosovo-oorlog. We bevinden ons op een bruiloft in een Roemeens dorp dat op de doorgangsroute naar de Servische provincie Kosovo ligt. Dan horen we dat ‘de Amerikanen komen’. In het verveelde Roemeense dorp doet het nieuws snel de ronde, want wie weet; misschien kunnen ze hun voordeel doen met de mannen in legerprint. De trein, die de Amerikaanse militairen vervoert, wordt gestopt door de stationschef. Zijn ze eindelijk gekomen? Wel wat laat om de Roemenen van het communistische bewind te bevrijden. Toch maar hier houden. Geheime missie naar Servië of niet.
Door het oponthoud raken de Amerikaanse militairen op het dorpsfeest verwikkeld in verschillende Roemeense verhaallijnen. Daar zoenen ze tienermeisjes, vechten met puberjongens, bekijken spandoeken van stakers en worden welkom geheten door de burgemeester, die een rommelig gestrikte stropdas draagt met de Amerikaanse vlag erop. Elvis meets Roemeense volksmuziek. Een burleske metafoor voor de Amerikanen en hun buitenlandse beleid en voor de Roemeense geschiedenis in het bijzonder. We herkennen de erfenis van Emir Kusturica.
Af en toe komen er in california dreamin’ (endless) beelden langs van een andere oorlog. Die herinneringen zijn in zwart-wit, maar toch lijken de beelden in kleur grijzer. Nu zijn de huizen vervallen en is de moraal verdwenen, een terugkerend beeld bij regisseur en scenarioschrijver Cristian Nemescu. In zijn kortfilm marilena van de p7 (2006), waarin in documentairestijl een beeld wordt geschetst van een buitenwijk van Boekarest, begluurden al puberjongens prostituees vanaf de dakrand.
Voyeur
Cristian Nemescu (1979-2006) hoorde tot de nieuwe generatie jonge Roemeense regisseurs, die ook internationaal succesvol is. Met zijn eerste lange speelfilm california dreamin’ (endless), die gebaseerd is op ware gebeurtenissen, won hij onder andere de Prix Un Certain Regard op het afgelopen Filmfestival Cannes. Helaas overleed Nemescu tijdens de montage bij een auto-ongeluk en besloot de producent de film als eerbetoon niet af te monteren, vandaar dat ‘Endless’ als toevoeging aan de titel. Een mooi gebaar, maar het komt de film niet ten goede. De vaart is eruit en dat is zonde.
Gelukkig weet de camera je aandacht vast te houden. Consequent wordt je blik gestuurd, zodat je je opgenomen voelt in de Roemeense gemeenschap. Je danst met ze, rent met ze en kijkt over hun schouder mee. Soms word je afgeleid van hun gesprekken doordat je hun handen en baarden volgt. Op enkele momenten lijk je zelfs een bovenmenselijke kracht te bezitten, want als de camera een klein knikje geeft, worden twee mensen wakker, die daarvoor nog diep lagen te slapen in een weiland. Toch blijf je een voyeur, want ze zien jou nooit.
Lang aangehouden observaties worden afgewisseld met schuddende close-ups, die elkaar snel van een iets andere hoek opvolgen. Het zijn vaak gezichten met groeven en plooien. Dankzij deze opmerkelijke cinematografie proef je de pracht van bijzaken. Maar daarnaast weet ook absurde humor, zoals een grote legeraanvoerder in een bloemetjesschort, je te vermaken. En wie zou niet willen dat als je verliefd over straat loopt, de putten openspringen en fonteinen voor je worden?
Laura van Zuylen
