BUTTERFLY KISS

Waar Mike Leighs Naked de gevoelloosheid van het Britse fin de siècle vastlegde, daar gaat Butterfly kiss een stapje verder. Verliest de hoofdpersoon in Naked zich in apathie, in Butterfly kiss leidt een uitzichtloos bestaan tot destructieve razernij. Twee vriendinnen binden de strijd aan met de wereld, maar de warmte die ze bij elkaar vinden blijft onaangetast.

Toen actrice Saskia Reeves vorig jaar tijdens het Berlijnse filmfestival werd gevraagd of ze lesbisch was, moest ze al haar Britse beleefdheid aanspreken om niet uit haar vel te springen. Persconferenties zijn al geen platform voor fijnzinnige intelligentie, maar deze journalist maakte het wel heel bont. Blijkbaar waren de beelden van de enige en zeer on-erotische liefdesscène in Butterfly kiss zo hevig op zijn netvlies gebrand, dat de essentie van de film aan hem voorbijging. Een fout die wel meer mensen bij de film zullen maken. Toegegeven, Eunice (Amanda Plummer) zit onder de kettingen, piercings, tatoeages en blauwe plekken en ze vrijt een keer met Miriam (Reeves), maar de titel van de film refereert niet voor niets aan kwetsbaarheid. Eunice en Miriam zoeken warmte bij elkaar, met seksuele handelingen heeft dat niets te maken.
Butterfly kiss speelt zich af in het troosteloze Noord-Engeland, waar het razende tempo van de huidige tijd veel slachtoffers maakt. Eunice en Miriam zitten onder de littekens, al dan niet zichtbaar. Wanneer ze elkaar ontmoeten in het begin van de film springen de vonken over. Het naïeve winkelmeisje Miriam bewondert Eunice’s doortastendheid, die ze aanziet voor levenslust. De gestoorde razernij van Eunice vindt rust bij de zachtaardige Miriam, die door haar gedeeltelijke doofheid een wereldvreemde indruk maakt. Maar het maakt niet uit wat deze vrouwen in elkaar denken te vinden of hoe ze in werkelijkheid zijn. Ze passen bij elkaar. Ze gaan voor elkaar door het vuur, met dramatische consequenties. De rolverdeling zorgt voor duidelijkheid. Eunice heeft de touwtjes in handen en Miriam volgt haar.

Duivel
Amanda Plummer mocht als de kleine crimineel Bunny in Pulp fiction al een tipje van sudderende waanzin laten zien. De debuterende speelfilmregisseur Michael Winterbottom geeft haar een volmacht om dat volledig uit te buiten. Eunice is namelijk niet levenslustig, maar heeft een grenzeloze ‘appetite for destruction’. Op gure parkeerplaatsen langs de Mersey krijgt deze gekte een religieuze dimensie. Het gaat hier om een strijd tussen goed en kwaad, zonde en verlossing. Niet toevallig is Winterbottom sterk beïnvloed door Ingmar Bergman, over wie hij eerder twee documentaires maakte. In deze strijd tussen goed en kwaad zijn alle middelen toegestaan. De vraag is alleen hoe lang het zal duren voordat het goede wordt besmet door de duivel.
Eunice leeft in een besloten eigen wereld en kijkt niet op een lijk meer of minder. Miriam doet haar best om zo snel mogelijk in die wereld terecht te komen. Het resultaat is een tocht langs tankstations en wegrestaurants, waar het duo wordt geconfronteerd met de ‘echte’ werkelijkheid. Geile vrachtwagenchauffeurs sterken Eu en Mi — zoals ze elkaar noemen — in hun overtuiging dat het niet best gesteld is met de buitenwereld. Slechtheid moet worden bestraft, vindt Eunice, waarna Miriam liefdevol de brokstukken opruimt.

Wilde klappen
Net als in Naked toont Butterfly kiss de trieste onderkant van een maatschappij met mensen die regelrecht op hun ondergang afstevenen. Maar waar Naked alleen de verbittering van het personage laat zien, daar stelt Butterfly kiss vragen over het hoe en waarom. Naked gaat over een onsympathieke man die zich aan niemand hecht uit angst voor pijn. Eunice en Miriam zoeken die pijn juist op. In het nauw gedreven en opgesloten in een steeds kleiner wordende vicieuze cirkel reageren beiden verschillend. Miriam verwerkt alles in stilte, terwijl Eunice aanvankelijk wilde klappen om zich heen uitdeelt. Ze probeert een einde te maken aan haar woede en de terugkerende ellende, maar daar moet Miriam haar wel bij helpen. In de hartverscheurende eindscène laat Winterbottom zien dat hij een warm kloppend hart heeft en niet het koele observerende oog van Naked regisseur Mike Leigh. Hoewel zijn beelden, behalve die aan het eind, allesbehalve mooie plaatjes zijn gaat Winterbottom voorbij aan de traditie van het ‘kitchen sink drama’. Hij speelt met verschillende werkelijkheden; koel observeren is hem niet genoeg. Toch zijn Plummer en Reeves de echte sterren van de film. Een road movie is nu eenmaal meer afhankelijk van de acteurs dan van de plot. De snelweg zoeft voorbij. Het gaat erom wat er in de auto gebeurt. En in de kofferbak van de auto.

Thessa Mooij