Bombshell

De eerste grote #MeToo-zaak speelde zich af op de burelen van het conservatieve Fox News. Bombshell laat niet alleen zien wat er precies gebeurde, maar maakt ook inzichtelijk waar #MeToo nu eigenlijk echt over gaat.

Inmiddels is Harvey Weinstein de boeman van de #MeToo-beweging, ook al heeft hij net geschikt voor 25 miljoen dollar. Maar Roger Ailes, destijds de directeur van de conservatieve nieuwszender Fox News, werd al ruim een jaar vóór de filmproducent beschuldigd van seksueel grensoverschrijdend gedrag door verschillende van zijn vrouwelijke werknemers, waaronder news anchors Gretchen Carlson en Megyn Kelly.

Het schandaal staat centraal in Bombshell: Hollywoods eerste #MeToo-film. Maar de combinatie Fox News en #MeToo is meteen ook een ongemakkelijke. De vrouwen die Ailes ontmaskerden werkten tenslotte zelf ook bij een mediabedrijf dat bekendstaat om zijn seksistische uitlatingen en dat heeft meegeholpen om oerseksist Donald Trump in het Witte Huis te krijgen. Het zorgt ervoor dat de hoofdpersonen van Bombshell – naast Carlson (Nicole Kidman) en Kelly (Charlize Theron) ook het fictieve personage Kayla (Margot Robbie) – een complexe rol innemen binnen het #MeToo-discours: niet alleen zijn ze conservatief, ze stellen ook vol overtuiging dat ze niet feministisch zijn – terwijl #MeToo wel degelijk een feministische beweging is.

Poppenkast
Net zo tricky aan Bombshell is de lichtvoetige en vaak ronduit geestige toon, die soms zelfs flirt met satire. Het archiefmateriaal waarmee de film is doorspekt, laat ons niet vergeten dat we kijken naar een waargebeurd verhaal.

Maar dat verhaal wordt zo sappig opgediend, in hoog tempo en met humor en flair, dat het soms de angel eruit haalt. Op een bepaalde manier lijkt Bombshell juist haaks op de realiteit te staan; de film heeft iets slicks en theatraals, niet in de laatste plaats omdat er nepneuzen, dikmaakpakken en aanplak-kinnen aan te pas moeten komen om de cast op hun personages te laten lijken. Toch leidt dat niet af, maar past het juist heel goed in een film over een nieuwszender die op zijn beurt ook een grote poppenkast is.

Dat gelikte zit ‘m ook in hoe alle verhaallijntjes naadloos met elkaar worden verweven, met systematisch seksisme als rode draad: van Trumps hetze tegen Megyn Kelly (“Ze is zeker ongesteld”) tot hoe Gretchen Carlson haar poging om seksisme aan te kaarten met ontslag moet bekopen, en van een manspreading Bill O’Reilly (de Fox-journalist die later zelf in een #MeToo-zaak verwikkeld zou raken) tot een gevleugelde uitspraak van Ailes: “If you wanna play with the big boys, you have to lay with the big boys”.

Dat de toon daarbij vaak opgeruimd is, en in ieder geval in het geheel niet dramatisch, betekent niet dat Bombshell geen indruk maakt. IJzingwekkend is de scène waarin de ambitieuze ingenué Kayla door Ailes (John Lithgow) wordt gevraagd om haar rok omhoog te doen, en nog iets hoger, nog ietsje. Dat Kayla van Ailes’ reputatie wist toen ze naar hem toeging, maakt die scène niet minder schrijnend, alleen maar realistischer.

Doorzichtig bureau
Wat Bombshell inzichtelijk maakt, is dat het bij #MeToo niet zozeer om seks draait, of om mannen die hun driften niet zouden kunnen beteugelen, maar om het domineren van vrouwen. Carlson en Kelly zijn overduidelijk goede journalisten en echte professionals, en toch worden ze er constant aan herinnerd dat ze in de eerste plaats vrouw zijn.

De belangrijkste manier om ze daaraan te herinneren is door ze te reduceren tot lustobject, door hun uiterlijk voor te laten gaan op hun kwaliteiten als journalist. En dus zitten de vrouwelijke anchors van Fox achter een doorzichtig bureau, want dan zijn hun blote benen goed te zien; en dus krijgen sommige vrouwen van Ailes te horen dat ze niet alleen hém seksuele diensten moeten bewijzen maar ook iedere andere man die hij aanwijst. Dat heeft niets met seks te maken; dat gaat over macht.

Heel precies laat Bombshell zien welke mechanismen er schuilgaan achter seksistisch machtsmisbruik op de werkvloer, en de film doet dat knap genoeg ook nog eens zonder de hoofdpersonen tot eendimensionale slachtoffers te maken. Je leeft met deze vrouwen mee (ook dankzij ijzersterk spel van de actrices, met name de geheel getransformeerde Theron), maar je kunt toch een prettige kritische afstand tot ze behouden. En omgekeerd is Ailes hier allerminst sympathiek maar toch ook geen onmenselijk monster. Wat Bombshell daarmee laat zien is dat #MeToo niet alleen gaat over individuele slachtoffers en daders, maar bovenal over systematisch seksisme – en dat is veel complexer om te bestrijden.