Blindness

Op een dag worden de bewoners van een onbekende stad met blindheid besmet. In die misère geldt al snel het recht van de sterkste.

blindness, geregisseerd door Fernando Meirelles (Cidade de Deus, 2002; The Constant Gardener, 2005) is een verfilming van De stad der blinden van de Portugese schrijver en Nobelprijswinnaar José Saramago. Zijn apocalyptische en filosofische roman uit 1995 zou je zelfs van toepassing kunnen laten zijn op deze tijden van financiële rampspoed. De epidemie van blindheid die het boek beschrijft, is immers een krachtige metafoor. Voor blind egoïsme. Voor de manier waarop overheden met rampen omgaan. Voor politieke blindheid. Religieuze verblinding. Hebzucht. Gevoelloosheid. Kortom: voor de menselijke natuur.

Fernando Meirelles heeft zichtbaar moeite gehad met de verfilming van deze rijke roman waarin pessimisme en hoop elkaar in wankel evenwicht houden. In Cannes toonde de Braziliaanse regisseur nog een twee uur durende versie. De film is nu met bijna dertig minuten ingekort, maar nog steeds maar half geslaagd.

Wanneer in een niet nader genoemde stad de mysterieuze blindheid om zich heen grijpt, plaatst de overheid alle geïnfecteerden in quarantaine in een zwaar bewaakte kliniek. De vrouw (Julianne Moore) van een blind geworden oogarts laat zich met haar man opsluiten. Ze tracht haar medemensen — een Aziatisch koppel, een dief, een kind, een vrouw en een oudere zwarte man — te helpen, maar houdt voor hen verborgen dat zij wél kan zien. Binnen de kortste keren puilen de ziekenzalen uit. Eten, wc-bezoek, de doden begraven: alles moet op de tast. Iedereen schuifelt door de vuiligheid. In die misère geldt al snel het recht van de sterkste. Een man (Gael García Bernal) roept zich uit tot de ‘Koning van Zaal 3′, legt beslag op het voedsel en dwingt zijn lotgenoten daarvoor te betalen. Eerst met hun eigendommen, daarna met hun vrouwen.

Het zijn gruwelijke scènes. Een groepsverkrachting en een hysterische voedselrel in een supermarkt zijn minstens even indrukwekkend als de pagina’s waarin Saramago ze beschreef. Meirelles is een goede regisseur en thematisch past zijn voorkeur voor handheld camerawerk en gebleekte kleuren hier uitstekend. Ook de camera laat zich in Blindness soms verblinden door felle overbelichting of tast langdurig in het duister. Toch werkt die bijzondere cameravoering, net als het respectvol navertellen van álle sleutelscènes uit de roman, uiteindelijk in het nadeel van de film.

Meirelles gunt de kijker geen afstand, noch de rust voor bezinning op wat zich allemaal op het doek afspeelt. En omdat de personages om Julianne Moore heen bovendien niet meer zijn dan de uitdrukking van een idee (het kind, de meeloper, de wijze oude man) krijgt ook zij de kijker emotioneel niet mee. Jammer. Tijdens het sentimentele slot van de film blijven de ogen droog en de blik op de wereld ongewijzigd.