Black Mirror: Bandersnatch
Happen naar de baas
Om een (soort van) nieuwe interactietechniek in de kijker te spelen, presenteert Netflix een aflevering van Black Mirror waarin de kijker zelf kiest. Maker Charlie Brooker vertelt daar heerlijk ironisch mee dat je niks te kiezen hebt.
Het internet heeft het er maar druk mee sinds Netflix tussen Kerst en Nieuwjaar onaangekondigd een nieuwe, interactieve aflevering van Charlie Brookers dystopische anthologie-serie Black Mirror presenteerde. Koortsachtig worden stroomschema’s gemaakt en kijkervaringen vergeleken, om maar een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van Bandersnatch.
Die verzamelwoede is het resultaat van de technische gimmick die Netflix met het project in de kijker zet. Gaandeweg het verhaal krijg je diverse keuzes voorgeschoteld die het verloop ervan beïnvloeden. De techniek werd in de zomer van 2017 al stilletjes geïntroduceerd in enkele kinderprogramma’s, maar met Bandersnatch geeft de streamingdienst het nu een stuk meer aandacht.
Scenarist Brooker en regisseur David Slade drijven dat vervolgens vrolijk op de spits door het verhaal te laten draaien om de 19-jarige Stefan (Fionn Whitehead), een computerprogrammeur die in 1984 (jaja) werkt aan een choose-you-own-adventure-spel, wat op zijn beurt is gebaseerd op een nog ouder choose-you-own-adventure-boek. Al die interactiviteit is niks nieuws onder de zon, lijkt Brooker zo te benadrukken. Stefan wordt langzaam gek van zijn eindeloos vertakkende verhaallijnen, en ook de schrijver van dat boek blijkt eraan onderdoor te zijn gegaan. Althans: dat is wat je te horen krijgt op sommige van de verhaalpaden van Bandersnatch. Verder zijn nog in het spel: Stefans bezorgde en/of schimmige vader, een therapeut die hem steunt en/of ondermijnt, en een enigmatische en/of knettergekke collega-programmeur.
De titel van de aflevering is geleend van een bijfiguur uit Lewis Carrolls Through the Looking Glass en ook hier komt (opnieuw: afhankelijk van de keuzes die je maakt) een door-de-spiegel-moment voorbij. Maar Bandersnatch is óók de titel van een roemrucht, echt bestaand, maar nooit voltooid computerspel uit 1984. En aan dat jaartal zelf kleven uiteraard óók de nodige connotaties. Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Hoe lang je ook met Bandersnatch bezig bent (de gemiddelde kijkervaring duurt tussen de 45 en 90 minuten, maar bij de Britse filmkeuring werd naar verluid ruim vijf uur materiaal aangeleverd), het zit van begin tot eind vol met easter eggs en injokes.
Verstopt tussen alle afleiding, dode sporen en verkeerde afslagen heeft Bandersnatch wel degelijk een solide kern die op z’n Black Mirrors aan het denken zet. En omdat Brooker graag bijt naar de hand die hem voedt, draait die erom dat vrije wil een illusie is en hoe ongelukkig keuzevrijheid een mens kan maken. Welke keuzes je ook maakt, telkens keer je terug naar vrijwel dezelfde verhaallijn, en regelmatig wordt benadrukt dat je keuzes er niet toe doen. Hoe zouden de eindeloos meekijkende en meesturende algoritmes van Netflix die bijtende zelfreflectie interpreteren?
