Birth

Birth

Jonathan Glazers Birth uit 2004 is een imponerend psychodrama over een vrouw in een traumatisch rouwproces. De film met een aangrijpende Nicole Kidman is naar aanleiding van Glazers nieuwe film Under the Skin te zien in het Filmkrant-programma op MUBI.

Als er een Oscar zou bestaan voor beste openingsscène zou Birth hem gewonnen hebben. Briljant hoe Jonathan Glazer (Under the Skin) meteen in de openingsbeelden — eigenlijk twee scènes — het thema en de sfeer van Birth neerzet. We zien een zwart scherm maar horen een universiteitsdocent tegen zijn studenten praten over het hypothetische geval dat hij zijn vrouw zou verliezen. Stel dat de dag na haar overlijden een vogel in de vensterbank zit die zegt dat zij zijn vrouw is. Hij zou het willen geloven, zegt de docent, maar kan het niet want hij is een wetenschapper. Hij rondt af met: “Ik geloof niet in die onzin.”

Als de man, die Sean heet, vervolgens gaat joggen op een besneeuwd weggetje in Central Park volgt de camera hem bijna drie minuten, waarna hij dood neervalt. Hartaanval. Na deze minuten weten we drie dingen over Birth: de film zal gaan over ratio versus onbegrijpelijke zaken in het leven, regisseur Glazer is niet bang voor lange scènes en de wonderschone muziek van Alexandre Desplat versterkt het gevoel dat we een andere wereld binnenstappen.

Even later zijn we tien jaar verder in de tijd en bevinden we ons in een chique appartement in Manhattan, waarin een man en Anna, de weduwe van de overleden Sean, op een verjaardagsfeest aankondigen dat ze binnenkort zullen gaan trouwen. Het gezelschap valt stil als een tienjarig jongetje binnenloopt en zegt dat hij Sean is, Anna’s overleden man.

Vanaf dit punt verdeelt de film critici in twee onverzoenlijke groepen: is dit een intrigerend mysterie of duur verfilmde onzin? Beide groepen kijken met een beperkte blik. Door de gebeurtenissen letterlijk te nemen benaderen ze Birth zoals fundamentalistische gelovigen de bijbel of de koran. Dat is de verkeerde weg. Birth gaat niet over de vraag of een overleden man als jongetje kan terugkeren in het leven van zijn vrouw — wie dat wil geloven moet dat vooral doen — maar portretteert een vrouw in een overweldigend en destructief rouwproces.

Anna is door het overlijden van haar grote liefde zo hevig uit het lood geslagen, dat ook haar leven met zijn dood eigenlijk eindigde. Een nieuwe liefde en een nieuw huwelijk voelt voor haar als verraad aan haar overleden man. Het is geen toeval dat als Anna door de vasthoudendheid van een man toch tot een nieuw huwelijk besluit het jochie Sean opduikt. Hij knulletje is een hersenspinsel van haar, voortkomend uit schuldgevoel.

Nicole Kidman verbeeldt Anna’s verwarring fenomenaal. Het aangrijpende hoogtepunt is een twee minuten durende close up van haar gezicht in een concertzaal. Even ervoor heeft Anna onder druk van haar nieuwe man, die vindt dat het afgelopen moet zijn met het hocuspocusgedoe rond Sean, het jochie uit haar leven weggestuurd. Terwijl het orkest de opening van Wagners Walküre speelt, staren we in de lege ogen van een vrouw die het contact met de werkelijkheid heeft verloren. Birth gaat over traumatische rouw, niet over reïncarnatie.