Bewaren — of hoe te leven

In de persoonlijke documentaire Bewaren — of hoe te leven bevraagt Digna Sinke eerlijk en toegewijd de waarde van bewaren.

Film wordt aangeprezen als hét medium om de tijd te conserveren. Je bewaart mensen. Hun bewegingen, hun stemmen. En als je naar ze kijkt, wek je ze weer tot leven. Alsof je in een tijdmachine stapt. Zo confronteert film je gelijktijdig met vergankelijkheid, want het leven dat je ziet, is er niet meer. De Nederlandse regisseur Digna Sinke vereeuwigt zichzelf en haar innemende 92-jarige moeder in haar persoonlijke documentaire Bewaren — of hoe te leven. Ze kijkt 16mm-­filmpjes terug, waarin ze zelf in beeld komt. Het zijn lichttestjes uit haar beginperiode als filmmaker. "Ik ben het en ik ben het niet", concludeert ze. Het is een van de gedachte-oefeningen in haar zoektocht naar het antwoord op de vraag waarom zij zo’n waarde hecht aan bewaren.
Film kan herinneringen oproepen, maar spullen kunnen dat net zo goed. Een vouwwaaiertje, een armbandje van kippenbotjes, een kapot kettinkje. Ze zijn uitgelicht als Rembrandt-schilderijen. Het zijn enkele van de kinderschatten die Sinke vergaarde in een blikken trommel. Maar ze heeft ook mappen vol met correspondentie en oude kranten waar nog knipsels uitgehaald zouden moeten worden. Beginnend bij haar eigen bewaardrang waaiert ze uit naar de functie van bezit en de waarde ervan. Wie of wat bepaalt de waarde van een voorwerp? Wat is het nut van bewaren? Is het een ballast? De regisseur voelt zich oud als ze ziet hoe een nieuwe generatie opstaat, die zich tegen materieel bezit keert. Ze dwingt zichzelf opnieuw de betekenis van haar spullen te beoordelen.
Bewaren meandert rustig en zorgvuldig. Langs een hoarder pur sang, die al die kapotte keukenapparaten heus nog wel een keer zal repareren; via een prins, die in een Romeins kasteel de grote kunstcollectie en het enorme archief van zijn familiegeschiedenis beheert; naar de minimalisten, die zich afzetten tegen materieel bezit en ‘zo licht mogelijk’ willen leven. Ze beschikken over een rugzak met hun laptop en een paar setjes kleren, zijn zo aan geen enkele plek gebonden en leven van dag tot dag. Ze willen onafhankelijk zijn van spullen en herinneringen.
Af en toe voeren de kronkels in Sinkes hoofd te ver. Ze stelt dat schaarste zorgt voor waarde en overvloed voor waardeverlies. Zo verklaart ze de antireactie van de minimalisten, die überhaupt geen waarde meer toekennen aan bezit. Is dit een nieuw tijdperk? vraag Sinke zich af. Door deze leefwijze neer te zetten als schets van de toekomst, gaat ze een stap te ver. Ze gaat voorbij aan andere culturen en sociale klassen. Materialisme is niet hetzelfde als bewaren. Dat bewijst haar eigen film.
De mooiste momenten zijn uiteindelijk de simpelste. Met moeder en dochter aan de keukentafel. Sinkes moeder laat nauwlettend de bewaarde voorwerpen van haar dochter door haar handen glijden. Haar ogen glanzen bij het zien van dat kinderstrijk­ijzertje (‘striekiezertje’). Daar zien we de waarde van bewaren. Want via haar verhalen worden werelden opgepoetst, die iedereen vergeten waande.

Laura van Zuylen