Apocalypse Now Redux

Dik twintig jaar na de triomftocht van Apocalypse Now komt regisseur Francis Ford Coppola met een extra lange versie van zijn meesterwerk. Van Apocalypse Now Redux gaat een sterkere anti-oorlogsboodschap uit dan voorheen.

De laatste jaren worden bioscoopbezoekers en vooral dvd-liefhebbers regelmatig getrakteerd op director’s cuts, gewijzigde versies van eerder uitgebrachte films. In de meeste gevallen gaat het om enkele destijds opgeofferde scènes die middels een nieuwe montage toegevoegd zijn. Zelden levert het een opzienbarend verschil met de oorspronkelijke versie op en het lijkt vooral een commercieel initiatief: men kan de opgedirkte film immers nogmaals verkopen.

Nu wordt Apocalypse Now (1979), die bij weinig cinefielen in het lijstje van favoriete films aller tijden ontbreekt, in een gerestaureerde versie met maar liefs vijftig minuten extra materiaal uitgebracht en is er sprake van een fenomeen. Francis Ford Coppola’s carrière zit al jaren in het slop en plots verklaart hij met grote ophef dat Apocalypse Now Redux de enige echte versie van zijn duistere Vietnam-epos is. En dat na een dvd-uitgave van de reguliere versie vorig jaar: hierop stond een apart hoofdstuk met verwijderde scènes, door Coppola becommentarieerd zonder enige vooruitwijzing naar de op handen zijnde Redux.

Gemorrel
Uit angst voor een onverkoopbare film zette Coppola begin 1979 stevig het mes in een vier uur lange versie. Het schrikbeeld van de regisseur was dat de lange en vreemde film een grote flop zou worden, terwijl hij zijn eigen fortuin, vergaard met de Godfather-films, had geïnvesteerd. Toen het ingekorte Apocalypse Now in Cannes een grote triomf bleek, verstomde het gehoon van de pers (‘Apocalypse when?’) en kreeg het al snel de status van moderne klassieker.

Twintig jaar later vond Coppola de film na een hernieuwde kennismaking vreemd genoeg “relatively tame” en wilde hij er iets mee doen. Aangezien Coppola zelf de rechten van zijn magnum opus bezit, kon hij eraan veranderen wat hij wilde. De nieuwe versie bevat vier nieuwe gedeelten, waarvan de langste twee eruit springen. De eerste is een zwakke en verwarrende seksscène met de Playboy bunnies, die destijds nooit werd voltooid omdat een storm de sets verwoestte. Waarom er is besloten het materiaal toch te gebruiken is onduidelijk. De tweede is de zeer fraaie scène op de Franse plantage, eerder gedeeltelijk te zien in de documentaire Hearts of Darkness: A Filmmaker’s Apocalypse (1991), waarmee een meer politieke en historische context wordt gecreëerd en tegelijk een melancholieke toon wordt gezet.

Actueel
Op de keper beschouwd zorgt het extra materiaal ervoor dat er van de surrealistische onderdompeling in Vietnam een sterkere anti-oorlogsboodschap uitgaat dan voorheen. Wat dat betreft is Redux in deze onheilspellende tijden aardig actueel. Maar dat is toch ook een groot compliment aan de oorspronkelijke Apocalypse Now. Na dik twintig jaar heeft Coppola’s meesterwerk niets aan zeggingskracht verloren en staat nog immer rotsvast in de branding, als een monument van de cinematografie dat postmodern cynisme en deels overbodig gemorrel van de regisseur zelf heeft overleefd.