AILEEN: LIFE AND DEATH OF A SERIAL KILLER

Voor en na de executie

Seriemoordenaar Aileen Wuornos

Aileen: life and death of a serial killer, de tweede film van Nick Broomfield over de Amerikaanse seriemoordenaar Aileen Wuornos, is een ondubbelzinnig statement tegen de doodstraf in de VS. "Ik wilde begrijpen welke gebeurtenissen haar zo gewelddadig hadden gemaakt. Haar schuld staat vast, maar ze kwam niet zomaar tot haar misdaden "

Met documentaires als Heidi Fleiss: Hollywood madam en Kurt & Courtney oogstte de Engelsman Nick Broomfield veel opgewonden kritiek. Zijn mediagenieke onderwerpen zouden wijzen op sensatiezucht en Broomfields behandeling van spraakmakende affaires zou — mede door het opvoeren van dubieuze bronnen — uitermate tendentieus zijn. Toch kon zelfs de meest verstokte tegenstander van Broomfields bulldozerjournalistiek waarschijnlijk niet dromen dat de man zich nog eens zou moeten verantwoorden in een rechtbank. En toch gebeurt dat in Aileen: life and death of a serial killer. Op het filmfestival van Toronto legde Broomfield uit hoe dat kon gebeuren.
"Ik was door de staat Florida opgeroepen om te getuigen in het laatste proces omtrent de terdoodveroordeling van Aileen Wuornos. Tot mijn verbazing werd ik keihard aangevallen door de openbaar aanklager, die mij als getuige in diskrediet wilde brengen met een fragment uit mijn eerdere film Aileen Wuornos: the selling of a serial killer. De advocaat van Wuornos, die volgens mij een twijfelachtige rol speelde in het mediacircus rond haar proces, is in het getoonde fragment op weg naar de rechtbank. In de auto draagt hij een ander overhemd dan in de rechtbank, waarmee de aanklager wilde aantonen dat ik de waarheid heb gemanipuleerd, en dat mijn film over de zaak Wuornos in wezen alleen leugens vertelt. Later kon ik met het ruwe materiaal aantonen dat de advocaat na de autorit een schoon shirt had aangetrokken, maar tijdens de zitting was ik perplex. Ze vallen je aan alsof jij de misdadiger bent, en onwillekeurig brengen ze je toch aan het twijfelen. Maar ik wist dat ik niets onethisch gedaan had, omdat ik nooit en te nimmer mijn filmmateriaal zou manipuleren."

Het pure kwaad
Tijdens de rechtzaak besloot Broomfield om een tweede film te maken over Wuornos, die na tien jaar in een dodencel haar executie zag naderen. "In de rechtbank gebeurden vreemde dingen. Bekenden en jeugdvrienden van Aileen vertelden over haar treurige jeugd in Michigan, maar Aileen maakte de door haar eigen verdediging opgeroepen getuigen uit voor leugenaars, en gilde dat ze uit een fatsoenlijke familie kwam. Ze saboteerde haar eigen verdediging en leek aan te sturen op een zo snel mogelijke executie."
Broomfield verdiepte zich in het leven van Aileen Wuornos en stuitte op een jeugd vol misbruik en huiselijk geweld. "Ik wilde begrijpen welke gebeurtenissen haar zo gewelddadig hadden gemaakt. Het staat buiten kijf dat ze schuldig is aan moord, maar ze kwam niet zomaar tot haar misdaden. Jeb Bush, de gouverneur van Florida die haar uiteindelijke doodvonnis tekende, schilderde Aileen af als de belichaming van het pure kwaad. Voor mensen als hem en zijn broer, president George W. Bush, is dat een makkelijk excuus om zich niet te verdiepen in de oorzaken. In plaats van lering te trekken uit het diep treurige leven van iemand als Aileen, grijpen ze naar een ongeciviliseerde straf uit het Oude Testament. Maar executies lossen niets op, en dragen alleen bij aan een sfeer waarin geweld wordt gezien als oplossing, in plaats van als probleem."
De casus Wuornos wordt extra pijnlijk in de interviews die de zichtbaar zeer gestoorde vrouw geeft aan Broomfield. Voor de camera verklaart ze — in weerwil van haar vroegere verdediging — dat ze haar moorden in koelen bloede heeft gepleegd, waarmee ze Bush in de kaart speelt in zijn pogingen om haar te demoniseren. "Tijdens het verwisselen van een band vertelde Aileen dat ze overweldigd werd door de wens om te sterven, omdat ze het leven in de dodencel niet meer aankon. Ze wist niet dat we dit alweer opnamen, en ik heb het haar ook niet meer kunnen vertellen. Ik vond dat ik het desondanks in de film moest verwerken, omdat het de onmenselijkheid van haar situatie laat zien. Het zegt veel over de beschaving van een land als het leven in een dodencel zo afschuwelijk is, dat mensen nog liever geëxecuteerd worden dan daar te moeten blijven zitten."

Fritz de Jong