Adieu monsieur Haffmann

In tijden van oorlog kan je leven maar beter afhangen van vertrouwde naasten die het beste met je voor hebben. Deze Joodse onderduiker is overgeleverd aan een voormalig werknemer die vooral aan zichzelf denkt.

In het Parijs van 1941 verschijnen alom aankondigingen dat Joden zich moeten laten registreren bij de Duitse bezetter. Juwelier Joseph Haffmann (Daniel Auteuil) ruikt onraad en neemt geen halve maatregelen. Hij laat onmiddellijk zijn vrouw en kinderen over de grens smokkelen en doet z’n zaak, atelier en huis via een schijnconstructie tijdelijk over aan zijn relatief nieuwe werknemer François Mercier (Gilles Lellouche).

Het is geen dag te vroeg. Eigenlijk is het zelfs een dag te laat: zelf vluchten lukt al niet meer. Haffmann moet onderduiken in zijn eigen kelder en is zodoende overgeleverd aan Mercier en diens vrouw Blanche (Sara Giraudeau), die met lichte tegenzin voor Haffmann zorgen. Een onderduiker in huis betekent immers ook een risico voor hen, zeker als Duitse militairen hun liefjes sieraden cadeau beginnen te doen die door Haffmann worden vervaardigd, maar die Mercier verkoopt als de zijne.

Het psychologische oorlogsdrama Adieu Monsieur Haffmann is gebaseerd op een gelijknamig toneelstuk, in 2016 geschreven door Jean-Philippe Daguerre en geïnspireerd op ware gebeurtenissen. Waar dat stuk als ‘dramedy’ omschreven wordt, valt er in dit filmscenario vol grimmige thematiek nauwelijks te lachen. Binnen de vier muren van het juwelierspand ergens in de wijk Montmartre is de atmosfeer vooral onheilspellend. Als het zwaard van Damocles hangt de angst voor ontdekking boven alle partijen.

Maar er zijn meer gevoelens die om voorrang strijden. Hoop bijvoorbeeld. Haffmanns hoop op vrijheid en Merciers hoop op werkelijk talent, verheffing tot een andere klasse en vooral hoop op dat langverwachte nageslacht. Mercier verzint daartoe een plan dat op geen enkele manier in zijn voordeel kan uitpakken.

Het onheilszwangere drama wordt stabiel gedragen door de drie hoofdrolspelers, die met de kleinste mimiek complexe emoties overbrengen. Ondanks de naam in de titel draait de film eigenlijk vooral om het echtpaar Mercier en hun verhouding tot de voormalige baas. De toch al lastige dynamiek in het begin zwelt in de loop van het scenario aan tot een onhoudbaar ongemakkelijk niveau. Mercier, een ‘kleine man’ die mankt, arm is en niet gezegend met creatief talent, houdt zichzelf voor dat alles wat hij neemt geoorloofd is: het zijn gekke tijden. Dat hij geen onversneden schurk wordt, maakt het personage interessant. Net zoals Blanche, die subtiele, maar onmiskenbare groei doormaakt. Het production design vol bruintinten, de aankleding en de locaties zijn ingetogen, maar raak.