A Land Imagined

A Land Imagined is een droomachtige trip naar het zwarte hart van het wereldwijde marktkapitalisme, die vorige zomer in Locarno verrassend het Gouden Luipaard voor Beste Film won.

Het duurt even voordat duidelijk is dat A Land Imagined zich in Singapore afspeelt, want de futuristische architectuur die het aangezicht van de rijke stadstaat bepaalt, valt in geen velden of wegen te bekennen. De camera is gericht op de achterkant van het economische wonder: de uitgestrekte landwinningsterreinen aan de zuidkust van het eiland.

Daar, op stoffige bouwplaatsen, in de bedompte slaapvertrekken van de arbeiders en in een neonverlicht cybercafé, onderzoeken twee rechercheurs de verdwijning van een Chinese en een Bengaalse werkmigrant. De ontdekking dat zij vermist zijn, is onbedoelde bijvangst naar aanleiding van een melding over een verdwenen vrachtwagen. Wat op cynische wijze de vervangbaarheid van menselijk kapitaal illustreert.

In de eerste twintig minuten volgt de film rechercheur Lok, een melancholieke eenzaat die niet veel anders heeft om zich in te verliezen dan zijn werk en met een zekere geobsedeerdheid het onderzoek naar het lot van de twee arbeiders aanpakt. Daarmee zet de jonge Singaporese regisseur Yeo Siew Hua je in de stand ‘whodunit’, maar dat betekent niet dat je ook op een ontknoping moet rekenen. Zoals Michael Haneke in Caché (2005) het genre van de psychologische thriller aanwendde om de weggestopte koloniale erfenis van Frankrijk (maar dit mag je gerust uitbreiden tot heel Europa) op te graven, zo wil Yeo met A Land Imagined blootleggen hoe in Singapore (maar dit mag je gerust uitbreiden naar de hele wereld) het hedendaagse marktkapitalisme mensen van hun identiteit berooft.

Hetzelfde systeem dat een wereldwijde markt voor geld en goederen heeft gecreëerd, heeft voor de arbeiders een gevangenis opgetrokken. Op kunstmatige stranden kunnen ze met een beetje filosofisch vernuft hooguit fantaseren dat ze misschien eigenlijk in Maleisië, Indonesië, Cambodja of Vietnam zijn; daar komt tenslotte al dat zand vandaan. De paspoorten waarmee ze in de hoop op een inkomen naar Singapore zijn gereisd, worden door het neefje van de baas in een vergrendelde kast bewaard. Vanaf dat moment zijn ze niemand meer en gaan ze nergens meer heen. Dat is de mysterieuze verdwijning waar A Land Imagined eigenlijk over gaat.

Yeo speelt met allerlei typische kenmerken van het (neo-)noirgenre: de setting, de contrastrijke belichting, een paar karakteristieke personages (naast de levensmoeë detective ontbreekt ook de femme fatale niet, al ontworstelt zij zich aan de conventies) en een labyrintische verhaalstructuur die droom en werkelijkheid met elkaar verknoopt. Het zijn codes waardoor je als kijker automatisch je zintuigen scherpt voor wat er onder het oppervlak allemaal verborgen ligt. A Land Imagined gunt je uiteindelijk niet meer dan een glimp; maar dat zou ook kunnen betekenen dat je na het verlaten van de bioscoop vooral verder moet blijven kijken.