A Ciambra

Geen wonder dat Martin Scorsese uitvoerend producent is van A Ciambra: Jonas Carpignano’s tweede speelfilm schetst het Italiaanse Gioia Tauro als een microkosmos waar criminaliteit heerst. De jonge Pio Amato rent door die wereld op weg naar volwassenheid, zonder te begrijpen wat het betekent om volwassen te worden.

Net als in zijn debuut maakt Amerikaans-Italiaans regisseur Jonas Carpignano in A Ciambra een microkosmos van Gioia Tauro, de arme streek in de hak van Italië die bekendstaat om diens grote zigeunerpopulatie. Tussen vervallen flats en verbrand rubber vond Carpignano jaren geleden de familie Amato: vier generaties zigeuners in een krap huis die rondkomen van kleine criminaliteit. Langzaamaan maakte Carpignano zich bekend met die omgeving en won hij het vertrouwen van de familie. Nu spelen ze bijna allemaal een rol in zijn tweede speelfilm, waarvoor Martin Scorsese tekende als uitvoerend producent.

Tiener Pio Amato had al een klein, maar onvergetelijk rolletje in Carpignano’s debuutfilm Mediterranea. Nu vertolkt hij de hoofdrol in dit semi-biografische portret van een jongen die zo snel mogelijk volwassen wil worden. Maar de eindeloze sigaretten die hij in zijn mond steekt, de plastic bekertjes wijn die hij naar binnen giet en de ritjes op zijn brommer kunnen niet verhullen dat hij nog een kind is. Pio is de belichaming van de ongemakkelijke puber die door zijn jonge jaren wil racen. Het maakt van Pio een van de betere straatcastings uit de Italiaanse filmgeschiedenis, die dankzij het neorealisme van de jaren veertig en vijftig toch al een indrukwekkende traditie kent.

Met zijn groezelige Super 16 cinematografie lijkt Carpignano zich ook te willen scharen in het gezelschap van pionierende neorealisten als Roberto Rossellini en Vittorio De Sica die met hun camera’s de straat op gingen om verhalen uit het echte leven te vertellen. Carpignano’s Gioia Tauro lijkt op het Duitsland van na de Tweede Wereldoorlog in Rossellini’s Germania anno zero: in puin, in wanhoop en in armoede. Het zijn eigenlijk geen plekken voor kinderen en Pio weet dat. Maar volwassenheid kent ook een prijs in het Italië van corruptie, discriminatie en criminaliteit. Pio staat klaar om die prijs te betalen. Althans, dat denkt hij, zonder te begrijpen dat volwassenheid betekent dat je ook verantwoordelijkheid voor anderen op je moet nemen.

Pio is een hosselaar. De kleine vergrijpen om zijn familie te voeden slepen helaas en beetje in A Ciambra en helaas zijn er veel van dit soort momenten. Interessanter is Pio’s constante zoektocht naar een nieuw vaderfiguur. Die vindt hij eerst in zijn broer, maar die draait de gevangenis in voor Pio’s fouten. Later vindt hij het in een sympathieke man uit Burkina Faso (gespeeld door Koudous Seihon, die de hoofdrol vertolkte in Mediterranea), maar die maakt zich zorgen om zijn eigen familie aan de andere kant van de oceaan. De mannen laten Pio zien dat volwassenheid niet per se bevrijding betekent en dat melancholie en zorgen zich alleen maar zullen opstapelen. En dat is juist de les die de jonge zigeuner niet van ze kan aannemen. Daarvoor is hij te jong. Om volwassen te worden moet je eerst met je eigen fouten leren leven. Het weemoedige A Ciambra laat zien dat hij om fouten niet verlegen zal zitten.