100UP

Het leven als honderdplusser staat centraal in Heddy Honigmanns documentaire 100UP. Omarm je dat leven op die leeftijd nog? Of is er niets anders meer dan terugkijken op vroeger?

Natuurlijk valt het meteen op: de fysieke aftakeling van de hoofdpersonen in 100UP. Leven na je honderdste levensjaar gaat gepaard met gebreken: schuifelend met een looprek naar de brievenbus, trillende handen bij de fysiotherapeut, middagdutjes die elk jaar langer duren. “Het meest deprimerende van ouder worden,” moppert voormalig sekstherapeut Shirley Zussman, “is dat je fysiek gezien niet alles meer kan.” Maar dat is slechts een deel van het verhaal, zo betoogt deze zachtmoedige documentaire vol levensvreugde: ouder worden is ook je blijven ontwikkelen, levenservaring doorgeven of je inzetten voor een betere wereld.

Voor 100UP (de titel is een tip of the hat naar Michael Apteds geroemde Up-documentaires) volgde en interviewde Heddy Honigmann (O amor natural, 1996; Buddy, 2018) meerdere honderdplussers gedurende enkele jaren. Ze bezocht ze over heel de wereld: in Noorwegen slijt Laila Myrhaug haar oude dag tussen de dieren op een afgelegen boerderij, New Yorker Mathilde Freund volgt nog elke week filmvakken bij de Fordham University en de Peruviaanse arts Raul Jeri draait zelfs nog dagelijkse diensten in een armenziekenhuis in Lima. Aandoenlijk is het project van oud-olympiër Hans Maier: vanuit zijn appartement in Den Haag runt hij een website ter ondersteuning van zijn plan voor een Universele Verklaring van de Plichten van de Mens.

Het zijn heel verschillende levens, maar Honigmann legt er subtiel verbanden tussen: lezen vormt een terugkerend visueel motief, net als wandelingen en verjaardagen. Het levert een film op die kijkt als een mozaïek van het ouder worden, waarin Honigmanns camera zoals gewoonlijk een warme aanwezigheid is en Honigmann zelf scherpe maar altijd respectvolle vragen stelt.

In een sleutelscène vraagt Zussman haar oudere zus naar het verleden. Dat is geweest, antwoordt die resoluut, en erbij stilstaan is verspilde moeite. Waarom nog mijmeren over je overleden moeder als je die tijd ook zou kunnen doorbrengen met bijvoorbeeld een kleinzoon? Heel mooi hoe de documentaire vervolgens steeds weer duidelijk maakt dat succesvol ouder worden eigenlijk een soort compromis is tussen die twee standpunten: natuurlijk ben je op een bepaalde leeftijd nog voornamelijk je verhalen van vroeger, maar als je daarin vastloopt ben je verloren. Dat is met geen van de honderdplussers uit 100UP het geval.