Orwa Nyrabia in 2025 weg bij IDFA

De 37ste editie van het International Documentary Film Festival Amsterdam zal de laatste zijn onder het artistieke leiderschap van Orwa Nyrabia. Hij vertrekt volgende zomer, na zeven jaar aan het roer te hebben gestaan van het grootste documentaire filmfestival ter wereld.

Nyrabia heeft duidelijk zijn stempel gedrukt op IDFA. Niet alleen wist hij het festival zonder al te veel kleerscheuren door de coronapandemie te loodsen, hij voerde ook programmavernieuwingen door. Zo kwamen blijvende onderdelen als Envision Competition en IDFA on Stage uit zijn koker, maar ook experimenten als Serialized, waarin de serie als alternatieve vorm voor documentaires werd onderzocht. Hij injecteerde het professionalsprogramma met nieuwe energie. En hij stond aan de wieg van Het Documentaire Paviljoen in het Vondelpark, waar gedurende het hele jaar aandacht is voor documentaires.

Onder Nyrabia heeft het debat binnen het festival een flinke boost gekregen. Continu stelt hij vragen over de aard en de bedoeling, het verleden en de toekomst, de vorm en de inhoud van films. Vanaf zijn aantreden heeft hij bovendien serieus werk gemaakt van gendergelijkheid in de programmering. De open houding ten aanzien van pluriforme geluiden pakte overigens niet altijd positief uit. Zo ontrolden demonstranten op de openingsavond vorig jaar een spandoek waar ‘From the river tot he sea, Palestine will be free’ stond, een boodschap die door velen als antisemitisch wordt ervaren. Het resulteerde in het terugtrekken van films en een boycot door makers.

Desalniettemin laat Nyrabia grote schoenen na om te vullen. Zoals hijzelf torenhoge verwachtingen had in te lossen toen hij in 2018 IDFA-oprichter Ally Derks opvolgde. Maar hij gold toen al als gepokt en gemazeld in de filmwereld. Bovendien was hij geen onbekende voor IDFA. Hij was als producent verbonden aan de openingsfilm van 2013, Return to Homs. En in 2017 had hij al opgetreden als co-programmeur van Shifting Perspectives: The Arab World. Nyrabia is oprichter van het eerste onafhankelijke filmproductie- en distributiebedrijf van Syrië. Ook het eerste documentairefilmfestival van Syrië, DOX BOX, staat op zijn naam.

Uit de IDFA-nieuwsbrief voor professionals is op te maken dat Nyrabia terugkeert naar zijn oude stiel. “Ik zal geleidelijk en met plezier terugkeren naar de andere kant, die van degenen die hun ideeën, films en financieringsaanvragen opsturen en angstig en kritisch wachten op antwoorden”, luidt het citaat van de artistiek directeur. Zijn contract loopt af op 1 juli. De Raad van Toezicht heeft inmiddels de wervingsprocedure voor een opvolger in werking gezet.