Huiskamer voor de Nederlandse documentaire
Morgen begint de openingsweek van Het Documentaire Paviljoen, het eerste Nederlandse filmtheater dat exclusief gewijd is aan documentaires. IDFA brengt op deze manier het genre het hele jaar door onder de aandacht, maar het theater opereert wel met een andere dynamiek dan het festival.
De namen van de ruimtes zijn veelzeggend. In de Huiskamer kun je ieder moment van de dag neerstrijken om een tijdschrift te lezen of op de bank even bij te praten. De Salon is bedoeld voor workshops en bijeenkomsten. Het Podium biedt ruimte voor optredens, variërend van Q&A’s tot deejay-sets. En dan is er nog de ruimte waar het allemaal om draait, de Spiegel, waar de documentairefilms worden gedraaid die de wereld weerspiegelen en ons een spiegel voorhouden.
Op de voordeur staat de naam van het geheel: Het Documentaire Paviljoen. Een bescheiden aanduiding voor een initiatief dat uniek is in Nederland. Zelfs internationaal is er maar weinig vergelijkingsmateriaal. In het Kroatische Zagreb heb je Dokukino en in Londen is Bertha DocHouse volledig gewijd aan documentaires. De enige plek ter wereld waar zo’n documentairefilmtheater ook gelieerd is aan een festival is Toronto, waar het Hot Docs Festival de Hot Docs Ted Rogers Cinema exploiteert.
Het Documentaire Paviljoen van IDFA is een flinke slag kleiner dan de Canadese broer met 700 stoelen. In het Amsterdamse Vondelpark telt de filmzaal 70 lichtblauwe stoelen. Ze kunnen allemaal onderuit schuiven voor extra kijkgemak en hebben plenty beenruimte. Op de voorste rij kunnen een aantal stoelen worden verwijderd zodat er ruimte is voor twee rolstoelen.
De Spiegel heeft 70 stoelen met maximaal zitcomfort
“Dat relatief kleine aantal stoelen stelt ons in staat experimenteel te programmeren”, vertelt Wotienke Vermeer, programmamanager van het IDFA Vondelparkpaviljoen. “We willen niet concurreren met het brede filmaanbod in Amsterdam dus zijn we geen premièrezaal. We tonen recente titels die niet in Nederland zijn uitgebracht of brengen oude titels terug. Daarnaast zullen we veel korte films draaien en bijzondere programma’s. Zo hebben we recent kunstcollectief darkmatter uitgenodigd om een avond te organiseren rondom de vertoning van The Last Year of Darkness, een film over de laatste dagen van een Chinese nachtclub. De introductie werd gedaan door een drag king, er was een nagesprek waarin de situatie in China werd vergeleken met Amsterdam en daarna werd er natuurlijk gedanst.”
Die avond was onderdeel van de ‘proefdraaiperiode’ die inging toen de apparatuur in september vorig jaar werd geïnstalleerd en het IDFA-filmtheater een ‘soft opening’ beleefde. Daaraan voorafgaand is het pand stevig verbouwd en is de festivalstaf ingetrokken op de bovenste etages. De huidige kantoortuinen en vergaderkamers zijn een flinke verbetering vergeleken met de oude locatie aan het Frederiksplein. Er is zelfs een zijkamertje met hoogslaper voor de plichtsgetrouwe medewerker die na een dag doorbikkelen de puf niet meer heeft om naar huis te fietsen.
Met de opening van het IDFA-theater heeft het Vondelparkpaviljoen weer een filmbestemming. Het uit 1881 stammende renaissancistische gebouw bood veertig jaar lang onderdak aan het Filmmuseum. Toen dat instituut in 2012 verhuisde naar de nieuwbouw aan de IJ-oever, nam AVROTROS zijn intrek en werd onder de naam VondelCS een media- en cultuurlab gelanceerd.
In de zaal die nu Het Podium is gedoopt worden nog steeds tv-programma’s opgenomen, zoals laatst nog de finale van Wie is de mol?. Het delen van de ruimtes met andere gebruikers betekent dat Het Documentaire Paviljoen niet alle dagen per week operationeel is. “Vanaf 3 april zijn we open op woensdag, vrijdag en zondag”, vertelt Vermeer. “Dat we niet meteen de volle week programmeren, is wel prettig. We moeten ons publiek nog opbouwen en de juiste balans in de programmering vinden. Door het hele jaar heen een theater runnen is anders dan een festival. Met IDFA houden we eigenlijk geen rekening met het dagelijks leven van mensen. Als jij een bepaalde film wil zien en hij draait alleen op maandagochtend dan moet je vrij nemen van werk. Met het theater willen we ons meer plooien naar de dagindeling van filmliefhebbers, het ritme van de stad en de bredere culturele kalender.”
Het Podium is voorzien van flink wat verlichting om tv-opnames mogelijk te maken
Dat gezegd hebbende zal de programmering van Het Documentaire Paviljoen toch anders zijn dan in reguliere theaters. Vermeer: “Sommige films zullen eenmalig draaien, andere vijf tot zeven keer over een periode van drie weken. Daarnaast gaan we stevig inzetten op educatie. Tijdens het festival ontvangen we al 10.000 scholieren, maar het paviljoen stelt ons in staat om meer tijd te besteden aan schoolklassen.”
Daarnaast wil het nieuwe filmtheater er vooral zijn voor de makers. “We hopen dat dit echt een ontmoetingsplaats wordt voor makers”, zegt Vermeer. “Dat ze hier een VR-productie kunnen testen waar ze in hun eigen studio geen ruimte voor hebben. Of dat ze met collega’s de film kunnen bespreken waar ze nu aan werken. Aliona van der Horst stelde al voor om een middag te organiseren rondom herinneringen en de vraag hoeveel afstand je als maker moet hebben om erover te kunnen vertellen.”
Van der Horst (Liefde is aardappelen, Gerlach) is een van de gastcuratoren die vanaf morgen de openingsweek verzorgen. Na die week – die overigens acht dagen omvat – begint het pas echt voor Het Documentaire Paviljoen. Vermeer: “We gaan uitvinden hoe we een plek worden voor interdisciplinaire interactie en een huiskamer voor de Nederlandse documentaire.”