Dansplaining #20
Multiversum
Everything Everywhere All at Once
Dan Hassler-Forest zoekt als de Indiana Jones van de filmwetenschappen naar de verborgen betekenissen en geheime kamers van de cinema.
In 2018 werd het grote publiek door de fenomenale animatiefilm Spider-Man: Into the Spider-Verse op een charmante manier ingewijd in de narratieve mogelijkheden van de multiverse: een concept dat vooral in stripboeken veelvuldig is ingezet, waarbij meerdere werkelijkheden naast elkaar bestaan. Star Trek-fans en andere scifi-nerds wisten al eerder hoe leuk het kan zijn van de ene dimensie over te stappen naar de andere en hoeveel creativiteit dit los kan maken.
Inmiddels is het multiversum steeds meer een mainstream-begrip geworden. Populaire Marvel-series als Loki (vanaf 2021), WandaVision (2021) en What If? (vanaf 2021) namen de tijd een groot publiek in te wijden in de lol van parallelle werkelijkheden, kwaadaardige doppelgängers en tijdreisparadoxen. En wie deze maand naar de bios gaat treft daar twee films die het multiversum volledig centraal stellen: de grote superheldenfilm Doctor Strange in the Multiverse of Madness (2022) en de Amerikaanse arthouse-hit Everything Everywhere All at Once (2022). Deze twee films illustreren meteen heel handig de tegenstellingen die deze vorm met zich meebrengt.
Aan de ene kant de Marvel-variant, die het multiversum gebruikt om alternatieve versies van bekende en minder bekende superhelden in beeld te brengen. Dit levert soms best leuke scenario’s op over alternatieve werkelijkheden waar een rood stoplicht betekent dat je juist wél moet rijden, of waar mensen als snack het liefst pizzaballen eten. Maar de belangrijkste reden voor Marvel om het multiversum te betreden is de noodzaak te zorgen dat de grootste franchise ter wereld kan blijven groeien.
Everything Everywhere All at Once ligt helemaal aan de andere kant van dit spectrum. Zonder de noodzaak bij te dragen aan een doorlopende verhaalwereld gebruikte regisseursduo The Daniels het multiversum om de overdaad aan keuzes in een digitale wereld centraal te stellen. Hun surrealistische grappen en spectaculaire kungfu-duels staan uiteindelijk ten dienste van een filosofische verkenning van liefde en identiteit in een eindeloos plooibare werkelijkheid.
De ene film is daarmee een speelse manier om een gigantische franchise nieuw leven in te blazen, terwijl de ander een vrijplaats biedt voor de tomeloze creativiteit van twee jonge filmmakers die zijn gevormd door de werelden van YouTube, Twitter en TikTok. Allebei zijn het symptomen van een non-lineaire perceptie van de werkelijkheid: het frustrerende gevoel dat we steeds meer overweldigd worden door een overvloed aan informatie, waarbij het inderdaad kan voelen alsof we niet alleen verschillende talen spreken, maar daadwerkelijk in andere dimensies wonen.
Maar waar Marvel ons probeert te bekoren met de belofte van altijd meer, pleiten The Daniels uiteindelijk voor liefde en mededogen als de enige uitweg vanuit dit uitputtende gevoel van ‘alles-overal-tegelijkertijd’. Het is een even simpele als ontroerende conclusie, speciaal bedoeld voor iedereen die door de bomen het bos niet altijd meer zo helder kan zien.
