Blockbusters na Spielberg?

Transformers: Age of Extinction

“Er gaat een grote implosie komen – of een grote kernsmelting. Er zal een implosie zijn waarbij drie of vier of misschien wel een half dozijn megabudgetfilms onderuitgaan, en dat zal het paradigma veranderen.”

Wie had gedacht dat Steven Spielberg de ondergang van de blockbuster zou voorspellen? Toch predikte een van de meest succesvolle regisseurs aller tijden drie jaar geleden met partner in crime en Star Wars-bedenker George Lucas dat Hollywoods huidige blockbustertactiek geen toekomst meer heeft. Want welke kansen hebben opkomende filmmakers nog als zelfs Lucas’ WOII-pilotenfilm Red Tails (2012) en Spielbergs historische biografie Lincoln (2012) met moeite in de bios verschijnen? Heeft Frankenstein nu pas door dat hij een monster heeft gemaakt of is er iets anders aan de hand?

Met Jaws luidde juist Spielberg in 1975 een nieuw tijdperk van populaire films in: weg van sociaal geëngageerde verhalen zoals Network en Taxi Driver (beide 1976) naar zinderende, door effecten gedreven avonturen die een publiek aanspoorden om nog sneller in die bak popcorn te graaien. Extra merchandise als actiefiguren, knuffels, boeken en ruilkaarten moesten er bovendien voor zorgen dat niemand buiten de bioscoop Spielbergs reuzenhaaien, ruimtereizigers en schatzoekende archeologen kon vergeten.

Het betekende de geboorte van de blockbustertraditie die we nu nog kennen. Grootste erfgenaam van die traditie is Michael Bays Transformers-serie (vanaf 2007), gebaseerd op een populair speelgoedmerk uit de jaren tachtig. Als een vacuüm zuigen deze miljoenenproducties tijd en geld op om vervolgens een hele zomerperiode (samen met Kerst de ideale blockbustertijd in Amerika) de aandacht van een betalend publiek naar zich toe te trekken. In de geest van Spielberg en Lucas focussen deze films op overdonderende (computer)effecten, maar een gebrek aan finesse en persoonlijkheid maakt pijnlijk duidelijk dat precies dit de films zijn die het moeilijk maken voor de opkomende, eigenzinnige regisseur.

De paradox van dit verhaal: Spielberg staat tot nu toe op de aftiteling van alle Transformers-films als uitvoerend producent. Twee andere films in die serie staan al voor hem op de planning. Eigenlijk beklaagt Spielberg dus een systeem dat hij zelf heeft groot gemaakt en waar hij zelf nog van profiteert ook. Is Spielberg nu de onheilsprofeet van zijn eigen lot of kan niemand in Hollywood om de blockbuster heen? Hoe dan ook: de blockbuster is er nog steeds en voorlopig kunnen we Spielberg daar nog steeds credits voor geven. Als je niet naar Transformers wil, kan je de komende jaren namelijk ook nog naar Gremlins 3, meerdere Kuifje-films en een vervolg op het vorig jaar verschenen Jurassic World. Allemaal met Spielberg als uitvoerend producent. Hoezo kernsmelting?