Focus: Wereldcinema via Gorinchem in de huiskamer

Het International Film Festival Gorinchem (IFFG) bewijst zich al vijf jaar als een festival dat de wereldcinema serieus neemt. Het eerste lustrum viert het online met dertig films uit de hele wereld. Sommigen waren eerder te zien in Nederland, maar er staan ook premières op het programma.

Soms belanden films bij toeval midden in een actueel Nederlands debat. Dat is het geval met het Peruviaanse zwartwit-juweel Canción sin nombre, het speelfilmregiedebuut van Melina León. Het in 1988 spelende drama is gebaseerd op babydiefstal in Peru. Tot in het recente verleden stolen criminelen baby’s, die zij als handelswaar verkochten aan buitenlandse adoptieouders. Het aangrijpende Canción sin nombre vertelt één zo’n waargebeurd verhaal. Als een vrouw, die als aardappelverkoper op straat nauwelijks het hoofd boven water kan houden, zich hoogzwanger meldt bij een kliniek om te bevallen, is haar baby na de geboorte zogenaamd voor medisch onderzoek in een ziekenhuis opgenomen. In werkelijkheid heeft de criminele kliniek het kind verkocht. Politie en justitie zijn doof voor het verhaal van de vrouw, die omdat ze van Indiaanse afkomst is niet serieus wordt genomen. Alleen een journalist, die als verborgen homo ook een buitenstaander is, trekt zich haar lot aan.

Het in zwart-wit en 4:3 formaat gedraaide Canción sin nombre is een imponerend debuut en één van de premières op het International Film Festival Gorinchem, dat nauw samenwerkt met de Belgisch/Nederlandse distributeur van wereldcinema MOOOV. De Peruviaanse regisseur León, die een filmopleiding volgde in New York, weet waar ze de artfilmmosterd moet halen en doet dat met vaste hand. Dat de hoofdpersoon als een nietig personage afsteekt tegen intimiderende monumentale gebouwen in Lima, en buiten de stad verdwijnt in gortdroge landschappen, is symbolisch voor het hopeloze gevecht dat ze voert tegen een maatschappij die haar negeert. Prachtfilm!

Canción sin nombre is niet de openingsfilm van het festival, want dat is Notre-Dame du Nil van de Afghaanse regisseur Atiq Rahimi, die we kennen van de The Patience Stone (2013). Anders dan die film speelt Notre-Dame du Nil niet in Rahimi’s thuisland Afghanistan, maar in Rwanda in 1973. Het drama volgt meiden die op een prestigieuze katholieke school voorbereid worden op huwelijken met de mannelijke elite van het land. De sfeer lijkt harmonisch, maar onderhuids sluimeren tegenstellingen tussen Hutu’s en Tutsi’s. Er is weinig voor nodig om deze te laten ontvlammen. Notre-Dame du Nil toont twintig jaar voor de genocide op de Tutsi’s het opvlammen van etnisch haat.

Nog een paar hoogtepunten. In het droogkomische Le miracle du Saint Inconnu van de Marokkaanse regisseur Alla Eddine Aljem keert een crimineel, na het uitzitten van een lange gevangenisstraf, terug naar de heuvel waarin hij voor zijn arrestatie een buit heeft begraven. Tot zijn schrik ziet hij dat de locale bevolking in de tijd dat hij in de gevangenis zat op de heuvel een aan de Onbekende Heilige opgedragen grafmonument heeft gebouwd. Hoe zijn buit naar boven te halen zonder het heilige graf te schenden?

Van een andere orde, een gruwelijke oorlogswerkelijkheid, is The End Will Be Spectacular. In de op feiten gebaseerde film keert een jonge Koerdische vrouw terug naar de Koerdische stad Diyabakir in Oost-Turkije om de moord op haar broer te onderzoeken. Ze komt terecht in een stad waarin de Turkse repressie van het vrijheidsverlangen van de Koerden tot een bloedige oorlog leidt. Regisseur Ersin Çelik filmt de gebeurtenissen vanuit het perspectief van de Koerdische strijders, die het opnemen tegen een Turkse overmacht.

Gepraat – online – wordt er ook op het festival. Zo is er een gesprek met de Duits-Iraanse Farat Shariat over zijn internationaal lovend ontvangen speelfilmdebuut No Hard Feelings, winnaar van een Teddy Award op het filmfestival van Berlijn. Daarin raakt een in Duitsland geboren hippe hedonistische zoon van Iraanse immigranten verliefd op een Iraanse vluchteling in een asielzoekerscentrum. De knul ontdekt niet alleen liefde, maar ook dat er meer is in de wereld dan raves en de juiste outfits.

Iran staat overigens prominent in de aandacht op het festival met films die eerder te zien waren in Nederland (onder andere het aangrijpende Son-Mother), maar ook met premières, zoals Yalda van Massoud Bakhshi (A Respectable Family, 2012). In Yalda vraagt een voor de moord op haar echtgenoot ter dood veroordeelde jonge vrouw in een tv-show vergeving aan de dochter van het slachtoffer. De wanhoopspoging om van de doodstraf gered te worden, is geïnspireerd op ware gebeurtenissen. Lichtvoetiger zijn de vier cartoons van het Iraanse filmmakersduo Farhad Foroutanian en Sara Behrad. Ook met hen is er een gesprek. Uiteraard ook online, maar volgend jaar kunnen we hopelijk weer naar Gorichem voor het festival.

International Film Festival Gorinchem, 14 t/m 18 april.