Focus: Stories from Palestine – Land and Spirit

Dagelijks zijn er beelden te zien van het Palestijnse lijden in Gaza. Naast het immense menselijke leed wordt ook de Palestijnse cultuur vernietigt. Lab111 toont met vijf Palestijnse films in het programma Stories from Palestine: Land and Spirit de rijke Palestijnse cultuur. En de kracht om die te behouden.

“Het uitwissen van Palestina en zijn volk gebeurt op klaarlichte dag terwijl de wereld toekijkt. We zien vernietiging, dood en wanhoop”, schrijf Lab111 in een toelichting op het programma. Dat ook de Palestijnse cultuur onder Israëlisch vuur ligt – universiteiten, scholen, archeologische sites en bibliotheken worden in Gaza ook massaal vernietigd – krijgt minder aandacht in het nieuws. Die vernietiging duidt op culturele genocide.

De vijf films in Stories from Palestine: Land and Spirit documenteren vooral de Palestijnse culturele vitaliteit. Alle films wonnen prijzen op festivals en waren in de afgelopen vijftien jaar eerder in Nederland te zien.

De oudste film is The Time That Remains (2010) van acteur en regisseur Elia Suleiman. De semi-autobiografische film belicht vier markante episodes uit het leven van een Palestijnse familie, niet toevallig Suleiman geheten, vanaf 1948 tot in het heden. De film is geïnspireerd op de dagboeken van de vader van de regisseur, een Palestijnse verzetsstrijder, en brieven van zijn moeder, die verdreven werd van haar geboortegrond. Ronald Rovers schreef erover in Filmkrant #321: “Zoals altijd laveert Suleiman tussen pessimisme en verwondering over de actualiteit, maar bovenal heeft hij met The Time That Remains een indringende herinnering aan de levens van zijn ouders en daarmee aan de geschiedenis van zijn land afgeleverd.”

In Omar (2013), van de Palestijns-Nederlandse regisseur Hany Abu-Assad, slaagt twintiger Omar er keer op keer in om zijn geheime liefde en twee jeugdvrienden aan de andere kant van de scheidingsmuur tussen Israël en Palestina te bezoeken. Het gaat mis als hij met zijn vrienden een verzetsdaad pleegt en gearresteerd wordt. Een Israëlische officier biedt een uitweg: vrijheid in ruil voor het verraden van zijn vrienden. Het stelt de jongen voor een dilemma. “Omar demoniseert niemand […] maar ontmaskert op subtiele wijze een destructief systeem. Een systeem waar terreur een dagelijkse realiteit is, een virus dat iedereen besmet”, aldus Ivo de Kock in Filmkrant #359 over de film, waarmee Abu-Assad in Cannes de speciale juryprijs in de sectie Un Certain Regard won.

In de documentaire Mussolini’s Sister (2018) portretteert Juna Suleiman haar 85-jarige oma, die in Nazareth woont. In monologen horen we haar herinneringen ophalen aan haar verleden, waaronder haar huwelijk, haar familie en haar vermogende broer, die de opmerkelijke voornaam Mussolini draagt. “In de benauwend kleine wereld van de protagonist komen grote thema’s als uithuwelijking, eenzaamheid, verval en racisme op een originele en ingetogen manier aan bod”, schreef IDFA over Mussolini’s Sister.

In het in 1948 spelende, op ware gebeurtenissen gebaseerde Farha (2021) van de Jordanese regisseuse Darin J. Sallam droomt een veertienjarig Palestijns meisje van een ander leven dan haar vriendinnen. Ze wil gaan studeren in de stad, maar het loopt door de Nakba totaal anders. Verborgen in een voorraadkelder ziet zij vanuit een klein gat in de muur de gruwelen buiten. De film was de Jordanese Oscar-inzending.

Ook te zien is het veelgeprezen Five Broken Cameras, waarin de in een dorpje op de Westelijke Jordaanoever wonende boer Emad Burat vijf jaar de dreiging en terreur van de Israëlische kolonisten filmt. Olijfboomgaarden worden platgewalst, protesten worden intenser en er vallen doden. De documentaire, met als coregisseur Guy Davidi, won in 2011 de speciale juryprijs en de publieksprijs op IDFA. Het juryrapport noemde de film een “‘zeldzaam directe en persoonlijke kijk op het Israëlisch-Palestijnse conflict”. Op 22 augustus leidt Sakir Khader de film in. De in Nederland wonende Palestijnse fotograaf en filmmaker, die op zondag 4 augustus te gast is in het VPRO-programma Zomergasten, won vorig jaar de Zilveren Camera.

Stories from Palestine: Land and Spirit | 3 augustus t/m 3 september 2024 | Lab111, Amsterdam