Focus: Stemmen voor de LUX Audience Award

Flee / Quo vadis, Aida? / Grosse Freiheit

Ineens akelig actueel: welke film is het meest relevant voor het huidige Europa? Iedereen kan tot 25 mei stemmen op één van de drie genomineerde films voor de LUX Audience Award: Flee, Quo vadis, Aida? en Grosse Freiheit.

Vijftien jaar geleden leidde het initiatief van de European Film Academy en het Europese Parlement om jaarlijks een Europese film te bekronen die voor Europese waarden en normen staat tot opgetrokken wenkbrauwen. Was dit meer dan een levenloos bureaucratisch initiatief om te tamboereren op een niet bestaand Europees gemeenschappelijk gevoel? Europa was geen eenheid, maar een lappendeken van landen die weinig gemeenschappelijk hebben, stelden sceptici. De moeizame verhoudingen tussen veel Europese landen gaven hen gelijk.

Maar door de inval van Rusland in Oekraïne is plotseling alles anders en blijken Europese landen wel degelijk gemeenschappelijke waarden en normen te hebben. De woorden democratie en vrijheid blijken geen lege hulzen en schaamlappen, maar werkelijk iets te betekenen.

Quo vadis, Aida?

Dat maakt de Europese LUX Audience Award actueler dan ooit. Helemaal vrij in onze keuze zijn wij als stemmers niet, want we kunnen kiezen uit drie voorgeselecteerde films. Het valt te prijzen dat de European Film Academy, samen met het Europese Parlement de initiatiefnemer van de prijs, geen tandeloze films heeft geselecteerd. Het zijn films die Europeanen het schaamrood naar de kaken jagen, omdat met de mond beleden Europese idealen er tegengesteld in zijn aan de praktijk. Zoals in Quo vadis, Aida? (Jasmila Žbanić), dat gaat over de massamoord op ruim achtduizend Bonische moslimmannen in 1995 in Srebrenica. Preciezer gezegd gaat de film over de Nederlandse onmacht en Europese onwil om in te grijpen bij dit gruwelijke drama. Quo vadis, Aida? is ‘een oorlogsdrama dat ons met minimale pathos en sentiment onderdompelt in met de genocidegruwel verbonden gevoelens van angst, afschuw en tristesse’, schreef recensent Ivo De Kock in de Filmkrant. Dat is zeker waar, maar de film toont ook het hypocriete gezicht van Europa, dat de mond vol heeft van mensenrechten, maar als het erop aan komt nogal eens niet thuis geeft. Met zoals gezegd de oorlog in Oekraïne nu als een koerswending.

Grosse Freiheit

Ook Grosse Freiheit (Sebastian Meise) toont geen Europa waarop we trots kunnen zijn. Het historische drama laat zien hoe een in het Derde Rijk tot jarenlang gevangenisstraf veroordeelde homoseksueel zijn door de nazi’s opgelegde straf in het naoorlogse Duitsland ‘gewoon’ moet uitzitten. Het naoorlogse Duitsland zette de repressieve anti-homowetgeving van de nazi’s simpelweg voort. Pas in 1969 werd de wet versoepeld, waarna hij pas in 1994 helemaal werd afgeschaft. ‘Met dit intieme gevangenisdrama stelt Sebastian Meise het immense onrecht aan de kaak dat Duitse homoseksuelen na de Tweede Wereldoorlog ten deel viel’, constateert recensent Joost Broeren-Huitenga in de Filmkrant. Dat discriminatie en onderdrukking van homoseksuelen in lidstaten van de Europese Unie nog steeds voorkomt, bezorgt het historische drama een wrange actualiteit.

Flee

De derde genomineerde is Flee (Jonas Poher Rasmussen). In de animatiedocumentaire vertelt een in Denemarken wonende Afghaanse dertiger hoe hij als kind uit Afghanistan vluchtte. Inmiddels is hij een succesvol academicus die op het punt van trouwen staat met zijn vriend. Voor het eerst in zijn leven deelt hij met een goede vriend een explosief geheim dat hij ruim twintig jaar met zich mee draagt. ‘Is dit een geloofwaardig vluchtelingenverhaal?’, vraagt Kees Driessen zich af in zijn recensie in de Filmkrant. ‘Ja, dat is het,’ luidt zijn volmondige antwoord, ‘waarbij eenzaamheid en liefde, ontbering en overwinning, ook in getekende vorm hard aankomen.’ Waar Europa is in dit waargebeurde verhaal? Denk aan het Europese vluchtelingenbeleid van vóór de oorlog in Oekraïne en ook hier past schaamte.

Voor wie wil stemmen maar niet alle drie films al gezien heeft: Grosse Freiheit en Flee zijn nu in veel filmtheaters te zien, Quo vadis, Aida? is 29 maart nog te zien in Kino in Rotterdam en online op diverse platforms. Wie stemt, maakt kans op een toegangsbewijs voor de feestelijke LUX Audience Award Ceremonie op 8 juni in het Europese Parlement in Straatsburg.


LUX Audience Award | stemmen kan tot 25 mei