Focus: Honderd jaar horror

Lekker griezelen zonder echt gevaar te lopen. Het verklaart de populariteit van de horrorfilm. Niet alleen nu, maar al vanaf het begin van de cinema. Filmhuis Den Haag vertoont de komende maand onder de titel Honderd jaar horror vanaf 1910 tot nu uit elk decennium een horrorfilm.

Is programmeur Leendert de Jong van Filmhuis Den Haag bang voor een opstand onder horrorfans? Hij begint zijn toelichting op Honderd jaar horror met een disclaimer: ‘Door de enorme, maar dan ook echt enorme hoeveelheid aan titels en horror-subgenres is onze keuze uiteraard zeer subjectief en beperkt. Ontelbare titels en subgenres zullen gemist worden.’

Het lijkt een overbodige waarschuwing, want iedereen zal begrijpen dat een programma met twaalf films geen alomvattend beeld van de horrorgeschiedenis kan geven. De films die Filmhuis Den Haag vertoont, laten zien dat het genre van decennium tot decennium is blijven evolueren en veranderen, stelt De Jong. ‘De (film)gruwel die we vandaag kennen, is te danken aan het werk van getalenteerde visionaire regisseurs die verschillende wegen hebben geplaveid.’ Honderd jaar horror laat iets van ‘die verschillende wegen’ zien.

Het programma opent met een voorpremière van Malum (Anthony DiBlasi). Daarin neemt een beginnend politieagent vrijwillig de laatste dienst op zich in een politiebureau dat opgeheven wordt. Ze wil er de mysterieuze dood van haar vader, die in het politiebureau werd vermoord, onderzoeken. Is er een verband met de wrede sekte die haar vader op het spoor was? Na de film zijn er cocktails en zorgt een dj ervoor dat de spanning kan worden weggedanst.

Na de opening staan er elf films op het programma. De klassieker Nosferatu (F.W. Murnau, 1922) representeert de jaren 1920. Dat de film nog bestaat is een wonder, want na een door de weduwe van Dracula-auteur Bram Stoker aangespannen rechtszaak over vermeend inbreuk van het auteursrecht, besloot de filmstudio destijds alle kopieën te vernietigen.

Dracula (Tod Browning en Karl Freund, 1931) is er voor de jaren 1930. De direct op Stokers Dracula gebaseerde film is met duistere kastelen, naargeestige landschappen en macabere personages een fraai voorbeeld van gothic fiction. Onvergetelijk is Bela Lugosi als graaf Dracula.

Uit de jaren 1940 is The Wolf Man (George Waggner, 1941) te zien. De film vertelt het klassieke verhaal van een man die door een beet van een wolf in een weerwolf verandert. Lon Chaney Jr. schittert in de titelrol, die hem tot een ster maakte. The Wolf Man kreeg vier vervolgen, steeds met Chaney in de hoofdrol.

Dan volgt The Creature from the Black Lagoon (Jack Arnold, 1954), waarover wordt gedacht dat het monster erin de angst voor communisten verbeeldt. De film, met schitterende onderwateropnamen, wordt vertoond in 3D. Vervolgens maakte de douchescène in Psycho (Alfred Hitchcock, 1960) de weg vrij voor een nieuwe horrorvariant: de slasher.

De jaren 1970 worden gedefinieerd door bovennatuurlijke horror. Te zien is niet het voor de hand liggen The Exorcist, maar het post-Exorcistische The Omen (Richard Donner, 1976), waarin de antichrist zich verbergt in een verwend, onhandelbaar kind.

De jaren 1980 krijgen als film The Evil Dead (Sam Raimi, 1981), een voorbeeld van cabin-in-the-woods-horror, het genre dat het bos tot een duistere en dodelijke plek maakt. Daar komen in deze film ook vijf vrienden achter in een hut in een bos. De jaren 1990 staan in het teken van het postmodernisme met Scream (Wes Craven, 1996). In de zelfbewuste en ironische film terroriseert een gemaskerde moordenaar een groepje tienervrienden.

In de jaren 2000 komen de eerste tekenen van feministische horror naar boven. In die films nemen vrouwen meedogenloos wraak op mannelijke creeps of op het patriarchaat in het algemeen. Zoals in Jennifer’s Body (Karyn Kusama, 2009), waarin een door demonen bezeten middelbare scholier haar mannelijke klasgenoten vermoordt.

De jaren 2010 zijn het tijdperk van de Zuid-Koreaanse horror, zoals Train to Busan (Yeon Sang-ho), 2016), waarin een dodelijk zombievirus uitbreekt. En in het huidige decennium zoekt horror het ook in humor, zoals in Cocaine Bear (Elizabeth Banks, 2023), waarin een stijf van de cocaïne staande beer een dodelijke ravage aanricht in een bos.

Honderd jaar horror besluit op 18 november met Psycho en een Sneak Peek. Wie alle films in het programma ziet, kan als conclusie trekken dat het horrorgenre zich altijd aanpast aan de tijdgeest en daarom nooit zal verdwijnen.

Honderd jaar horror | 28 oktober t/m 22 november | Filmhuis Den Haag