FilmThuis – februari 2012

Crab Trap
Op weg naar nergens

De debuutfilm Crab Trap van Oscar Ruiz Navia is een ware beproeving van de verbeeldingskracht. Wat gaat er om in de eenzame reiziger die verzand raakt in een visserdorpje?

In colleges literatuurwetenschap valt het vooroordeel nog geregeld te horen: dat de literatuur een hoogstaandere kunstvorm is dan de cinema. Het argument luidt steevast dat het woord de ruimte geeft aan de eigen fantasie die het beeld mist. Tsja, het is maar hoe je het bekijkt. Films vullen de verhaalwereld aan de buitenkant van a tot z in, maar het binnenste van de personages — dat blijft vaak een onbeschreven bladzijde.
Dat creëert in het beste geval een spannende, uitdagende, soms tergende ambiguiteit. Het bescheiden, uitgebalanceerde Colombiaanse drama Crab Trap voert een eenzame reiziger op, over wie we anderhalf uur later nog weinig zinnigs te weten zijn gekomen. Waar deze Daniel vandaan komt, waarnaar hij op weg is: het blijft een mysterie. Dat geldt ook voor de enige hint over zijn verleden, een portretfoto waarop hij poseert naast een aantrekkelijke jonge vrouw. Is dat zijn vriendin? Heeft zij hem soms gedumpt? Gaat hij haar bezoeken? Of is hij juist naar haar op zoek?
Een even groot vraagteken blijft de manier waarop Daniel tegen de bewoners van het vissersdorpje La Barra aankijkt. Ongewild strandt hij hier voor korte tijd, wachten op een bootje. Hij neukt met de exotische schoonheid Yasmina, wordt aanbeden door Yasmina’s dochter, speelt voetbal op het strand, en trekt de jungle in met de dorpsoudste Cerebro. Vooral die laatste heeft een cruciale rol: hij verzet zich als enige tegen de komst van El Paisa, die op het strand een discohotel met zwembad wil neerplempen. Deze blanke rijkaard lijkt alles te representeren wat Cerebro verafschuwt: moderniteit, koopzucht, koloniale dominantie.
Zo zadelt regisseur Oscar Ruiz Navia, die met zijn film de Colombiaanse Oscar-inzending leverde en in Berlijn de FIPRESCI-prijs binnensleepte, ons op met raciale trauma’s, de blijvende overheersing van het Westen en de vernietiging van de wildernis. Maar of hij (en Daniel) Cerebro’s standpunten delen, of dat we Cerebro beter kunnen beschouwen als een conservatieve zuurpruim, blijft in het midden. Navia laat zich niet verleiden tot een politiek pamflet, noch tot een nostalgisch staaltje plattelandslyriek à la slow cinema. Integendeel: hij durft in zijn knappe debuutfilm het interpretatievermogen van de kijker maximaal op de proef te stellen. Crab Trap blinkt uit waarin cinema kan uitblinken: in het mystificeren van gevoelens, ideeën en opvattingen.

Niels Bakker



Crab Trap | Colombia/Frankrijk, 2009 | Regie Oscar Ruiz Navía | 96 minuten | Met Arnobio Salazar Rivas, Rodrigo Vélez | Distributie Filmfreaks

Cornelis
Eerste punker in Zweden

Het is niet voor niets dat filmmaker Amir Chamdin in de Noorse rockzanger Hans-Erik Dyvik Husby, voorman van de death punk-band Turbonegro, de perfecte belichaming van folkartiest Cornelis Vreeswijk zag. In zijn portret is Vreeswijk punk avant la lettre.

‘Niet om het een of ander / maar omdat het niet kon / eindigde de liefde / van de nozem en de non / van de no-o-o-zem en de non.’ Voor wie in Nederland de naam Cornelis Vreeswijk nog iets zegt, zal dat vooral te danken zijn aan die hit uit de jaren zeventig. Maar in Zweden, waar Vreeswijk vanaf zijn twaalfde woonde, verwierf hij als moderne troubadour een legendarische status. Een optreden op het popfestival in het Deense Roskilde in 1987 maakte hem vlak voor zijn dood nog tot de held van een hele nieuwe generatie, waartoe ook filmmaker Amir Chamdin behoort. Chamdin, die zich in die tijd zelf bezighield met rappen en later muziekvideo’s voor rockbands begon te maken, beschouwt Vreeswijk als de eerste punker in de Zweedse popgeschiedenis. Zijn biopic Cornelis levert argumenten voor deze stelling door te laten zien wat Vreeswijk teweegbracht in het door en door burgerlijke Zweden.
De muzikale carrière van Cornelis Vreeswijk begint als zijn liedjes de belangstelling wekken van folkzanger Fred Åkerstrom, die er goed materiaal in ziet voor zijn nieuwe plaat. Maar tot frustratie van Åkerstrom voelt zijn producent Anders Burman meer voor een plaatopname met het markante eigen stemgeluid van Vreeswijk. Zijn intuïtie misleidt hem niet: de plaat wordt een groot succes. Met sarcastische en soms schunnige humor levert Vreeswijk in zijn ballades kritiek op de bekrompen moraal van zijn tijd, en dat raakt bij het publiek een snaar. Dat hij ook in zijn persoonlijke leven slecht overweg kan met autoriteiten, wetten en regels, brengt hem intussen wel in de problemen. Drank- en medicijnmisbruik, geldproblemen en agressief gedrag doen hem regelmatig op de voorpagina’s van de kranten belanden, en een paar keer in de gevangenis. Daarnaast speelt zijn ontvlambaarheid hem parten in zijn relaties met vrouwen, waarbij zijn jaloezie paranoïde vormen aanneemt.
Cornelis brengt de figuur van Cornelis Vreeswijk en de tijd waarin hij zijn successen beleefde, op een geloofwaardige manier tot leven. In combinatie met de geslaagde heruitvoering van zijn Zweedse liedjes door Husby is dat voor een muziekfilm eigenlijk genoeg. Dat er nog een poging wordt gedaan om het waarom van Vreeswijks zelfdestructieve gedrag te duiden, had dan ook niet gehoeven. De blik van Husby, met zijn mengeling van melancholie en geldingsdrang, zegt alles.

Sasja Koetsier



Cornelis | Zweden, 2010 | Regie Amir Chamdin | 101 minuten | Met Hans-Erik Dyvik Husby, Malin Crepin, Helena af Sandeberg, Johan Glans | Distributie A-Film

Nieuwe releases

Bart Vegter: 9 Abstracte Films | Collectie van het werk van de in juni 2011 overleden experimentele-filmmaker Bart Vegter, uitgebracht in samenwerking met het IFFR, waar de films ook te zien zijn, en EYE. De Filmfreak

Midnight in Paris | Woody Allens nieuwste stap in zijn ‘Europese fase’ hink-stap-springt door de tijd, op zoek naar nostalgisch geluk in het Parijs van de ‘roaring twenties’. Paradiso HE

Habemus Papam | Nanni Moretti steekt zachtmoedig de draak met de katholieke kerk, maar toont vooral de innerlijke twijfel van een tot zijn eigen verbazing tot paus gebombardeerde kardinaal. Twin Pics

The Thing | Matthijs van Heijningen Jrs. ‘prequel’ van de horrorklassieker van John Carpenters wordt ook met het ijzingwekkende origineel in één box uitgebracht. Universal

De bende van Oss | De openingsfilm van het afgelopen Nederlands Film Festival was de grote kanshebber bij de Gouden Kalveren, maar het jaren dertig maffiadrama won uiteindelijk alleen een Kalf voor de muziek. E1 Entertainment

Nieuwe import

Repo Man | De cultfilm der cultfilms. Alex Cox’ scifi-satire is één van de centrale Amerikaanse films van de Reagan-jaren tachtig. Inclusief de legendarische tv-versie van de film, waarin Cox op surrealistische wijze de scheldwoorden verving. Eureka! Masters of Cinema, regiovrij

The Yellow Sea | In zijn tweede film, geselecteerd voor de sectie Un Certain Regard in Cannes, duikt de Koreaanse regisseur Na Hong-jin net als in debuut The Chaser in de krochten van de misdaadfilm. Gu-nam zit aan de grond en laat zich daarom voor kwade zaken strikken. Eureka! Masters of Cinema, regiovrij

Spiders | De derde film en het eerste grote succes van Fritz Lang. Origineel uitgebracht in twee delen — het begin van wat een vierdelige reeks rond de suave avonturier Kay Hoog had moeten worden, die echter niet is voltooid. Kino, regio 1

Vanya on 42nd Street | In de laatste film voor zijn dood legde Louis Malle de privéopvoeringen van Tsjechovs Oom Wanja vast die regisseur André Gregory in de vroege jaren negentig door een kleine groep acteurs in Manhattan liet uitvoeren. Criterion, regio 1

The Woman with the Five Elephants | De 87-jarige Svetlana Geier blikt terug op haar bewogen leven, getekend door de Tweede Wereldoorlog. Deze documentaire over de gerenommeerde vertaalster weet haar intelligentie en passie voor literatuur te vangen. Cinema Guild, regio 1

JB

Deze lijst is samengesteld door Boudisque (Vredenburg 31, Utrecht). Ga voor meer informatie naar boudisque.nl