VOICES OF BAM

Voices of Bam is een prachtig en intens treurig verslag van een stad waar in één nacht eenderde van de inwoners omkwam.

Na de aardbeving in 2003 vertrok de Iraanse fotografe Parissa Damandan naar Bam om de archieven van verwoeste fotostudio’s op te graven. De archieven vormen een beeld van het dagelijks leven in Bam voor de beving, en door het Bam Photografic Rescue Project kregen veel nabestaanden foto’s van hun gestorven geliefden terug. In Voices of Bam komen de foto’s tussen de scènes door in beeld: gezinnen, moeders met kinderen, zusjes en broertjes. Op fluisterende toon vertellen de inwoners over de ramp en vooral over de ramp na de ramp: verder leven. Terwijl twee zwart gesluierde vrouwen de straat aflopen hoort de kijker een vrouwenstem haar diepste geheimen vertellen. Ze vertelt aan haar overleden echtgenoot dat tante een nieuwe man voor haar heeft gevonden. Ze overweegt om opnieuw te trouwen. "Ik ben zo in de war."
De camera zweeft verder door de stad, en filmt een groep meisjes tijdens Taekwondoles. Met één van de meisjes gaat de camera mee naar huis. Terwijl ze samen met haar moeder commentaar geeft op de mannen die hun inboedel het nieuwe huis in dragen, vraagt ze zich in de voice-over zachtjes af of haar vader in de hemel ook televisie heeft. "Ik wed dat je iedere film kunt zien die je maar wilt zien. Zou je trots op me zijn als je bij de aftiteling mijn naam zag staan?"

Getoeter
Schrijnend is de situatie van het gezin waarvan vader en moeder omgekomen zijn. Hartverscheurend is de scène op de begraafplaats waar bij verschillende graven wanhopig gejammer klinkt. Hoopgevend is het stukje waarin we twee schoolmeisjes door de puinhopen naar huis zien lopen. Ze roddelen over hun vriendinnetjes; het leven gaat door. "Vind je haar liever dan mij?"
Documentairemaaksters Aliona van der Horst en Maasja Ooms observeerden vooral. Alleen in de montage geven ze betekenis aan het verhaal. Hoogtepunt is de lange scène waarin we een druk punt in de stad zien, met luidruchtig getoeter, veel voorbijgangers en drukke winkeltjes. We horen flarden van anonieme stemmen die vertellen over de aardbeving. Een mannenstem: "Ik zag haar onder het puin liggen. Ze bloedde dood." En: "Het is zo vreselijk dat ik je niet met mijn eigen handen heb kunnen begraven." Er klinkt gehuil en een klagelijk gezang. Intussen toont de camera nog steeds het drukke kruispunt. Soms volgt hij een voorbijganger. Het lijkt alsof de verhalen van de overlevenden letterlijk door Bam gonzen, en rondzingen in de hoofden van alle voorbijgangers. De vreselijke verhalen zijn overal, er is geen ontkomen aan.
De filmmakers zijn onzichtbaar en zwijgend. Alleen vóór en na de film zijn ze er even, in de tekst met feitelijke informatie over de ramp. Deze stijlkeuze is de juiste geweest. De stemmen van Bam zijn voldoende om de kijker het verhaal te vertellen.

Lotte de Wit