¡Vivan las antipodas!

Victor Kossakovski zocht voor zijn beeldschone documentaire die paar plekken op aarde op die precies tegenover elkaar liggen: tegenvoeters.

Vanuit het heelal gezien is er geen onder en boven. Het idee dat de wereld ophoudt onder je voeten is een menselijk bedenksel om nog enig houvast te fingeren. Toch kan het verfrissend werken als je jezelf vaker over straat ziet lopen net zoals op dat onvergetelijke beeld uit mijn jeugdencyclopedie: de aarde getekend met mensen erop die op hun kop ‘onderaan’ de aarde bungelen. Victor Kossakovski (Belovy, 1993; Tishe!, 2003) weet die fundamenteel andere blik op de omgeving heel mooi in te zetten in de beeldschone documentaire ¡Vivan las antipodas!

Kossakovski zocht die paar plekken op aarde op die precies tegenover elkaar liggen. Doordat de aarde voor een groot deel uit oceanen bestaat, vond hij er vier: Chileens Patagonië tegenover het Russische Baikal-meer, Shanghai tegenover Entre Rios in Argentinië, Het Grote Eiland van Hawaii tegenover Kubu in Botswana en Miraflores, Spanje tegenover Castle Point in Nieuw-Zeeland. Tegenvoeters zijn het, vol overeenkomsten en contrasten, plekken waar voor de camera van Kossakovski vooral wordt gelanterfant, wat heerlijk open beelden oplevert die je zelf kunt invullen.

Bij Kossakovski kan een tractor niet alleen een dot uitlaatgassen uitpuffen, maar tegelijkertijd ook vrolijke Chileense muziek voortbrengen. Die tractor rijdt langs een rammelend tolbruggetje bij een zandpad in Patagonië, waar twee mannen wachten op die ene voorbijrijdende auto. Kossakovski snijdt heel sierlijk naar de plek op aarde die er precies tegenover ligt: een Russische ringweg (vermoedelijk bij Irkoetsk) die we zwierig ondersteboven zien, alsof de twee plekken aan elkaar zijn gelijmd. Extreem mooi zijn de beelden van het Russische Baikal-meer, waarbij de weerspiegeling in het water weer een nieuwe laag in de film aanbrengt en het idee van omkering nog eens een zwiep geeft. Beelden krommen zich en de lucht wordt als een bol aarde.

Het allermooist zijn de beelden van de lavastromen op Hawaï, die kalm maar onverzettelijk voortkruipen en ons pas echt laten zien wat voor kolkende stromen zich eigenlijk onder onze voeten bevinden. Die ene boom die zich boven de gestolde lava uit heeft weten uit te wurmen, toont manmoedig ons aller overlevingsdrift aan, maar is ook tragisch in zijn eenzaamheid. Kossakovski snijdt vervolgens heel mooi van die geplooide grijze lavastroom naar de geplooide huid van een olifant in Botswana. Terwijl een leeuw in close-up uit een bak water drinkt en de Botswaners wat rondhangen bij een ondergaande zon, horen wij Hawaïaanse muziek op een ukelele. Precies daar gaat nu de zon op.