TROUBLED WATER

Weinig instrumenten klinken zo imposant als het kerkorgel. In het intense Noorse drama troubled water beukt Jan Thomas bijkans zijn ziel uit het klavier.

De jonge Jan Thomas keert na acht jaar cel terug in de samenleving. Vervroegde vrijlating wegens goed gedrag, vertelt ons troubled water. Maar de houding van de mensen rond de Noorse jongeman vertelt iets anders. Zijn medegevangenen slaan hem bij het afscheid in elkaar. De gevangenispastor blijft gereserveerd. Jan Thomas zat gevangen voor iets wat kennelijk door geen enkel gedrag kan worden goedgemaakt: hij heeft een kind vermoord.
Acteur Pål Sverre Valheim Hagen speelt de rol met een fantastische mix van kwetsbaarheid en dreiging. Jan Thomas probeert een nieuw leven op te bouwen als orgelspeler in een kerk nabij Oslo. De koster en pastoor Anna zien in hem een zachtaardige en getalenteerde jongeman. Ze kennen zijn verleden niet en laten hem dichtbij komen. Ook bij Anna’s zoontje Jens. Maar ondertussen kolkt het in Jan Thomas — rancune, schuldgevoel, eenzaamheid — en hij vertolkt zijn gevoelens op dat majesteitelijke kerkorgel. De titel troubled water verwijst niet alleen naar de popklassieker van Simon & Garfunkel, maar ook naar de afschuwelijke verdrinkingsdood waarvoor Jan Thomas verantwoordelijk is. De schrik slaat je om het hart wanneer je zijn orgel hoort bulderen.

Maalstroom
Regisseur Erik Poppe maakt grote indruk in dat eerste half uur. De thematiek is heftig, barok, maar slaat niet door in melodrama. De cameravoering is fraai. We zien het spiegelbeeld van Jan Thomas of zijn medemensen vaak in gebroken contouren, uit focus of versluierd. Een enorm gevoel van afsluiting: alsof hij slechts heel langzaam went aan een omgeving waarin wel veiligheid en vertrouwen bestaan — tot het rampzalige moment waarop opnieuw een kind verdwijnt dat aan hem was toevertrouwd, het zoontje van Anna ditmaal.
troubled water is het slotdeel van een trilogie. Ook schpaaa (1998) vertelt van tieners die misdaden begaan. Met hawaii, oslo (2004), waarin vijf verhalen door elkaar heen werden gevlochten, deelt dit sluitstuk vooral een bijzondere vertelstructuur. Na pakweg dertig minuten keert troubled water namelijk terug naar het beginpunt en wisselt van perspectief. De nieuwe organist van het kerkje wordt al snel herkend door Agnes, de moeder van het jongetje wiens dood hij veroorzaakte. Ze probeert voort te leven met haar man en twee adoptiekinderen, maar het weerzien met de dader sleurt haar mee in een maalstroom van emoties.
Ook actrice Trine Dyrholm is indrukwekkend als Agnes. Haar verdriet over het verlies van haar zoontje en het leed dat zich voortzet in de relatie met haar man en haar twee Aziatische dochtertjes: Poppe brengt het allemaal met veel nuance en gevoel. Ontzettend jammer daarom, dat de regisseur de twee verhaallijnen uiteindelijk bij elkaar brengt op een manier die voor het eerst niet natuurlijk, maar kunstmatig en bedacht aanvoelt. Die finale is wél te veel van het goede, en doet afbreuk aan dit intense drama over schuld en boete. "Niet vergeving telt", zegt pastoor Anna ergens halverwege de film, "maar verzoening." Als je dat orgel hoort, lijkt zelfs dát een godswonder.

Barend de Voogd