Thirteen

Thirteen is een rauw en dynamisch portret van twee dertienjarige meisjes die alle nachtmerries van alle ouders ter wereld proberen te realiseren.

In horrorfilms is de transformatie naar vampier of weerwolf vaak een metafoor voor seksueel ontwaken. In Thirteen zien we een voorbeeldig schoolmeisje veranderen in een stelende en snuivende sloerie met een tongpiercing. Zonder dat daar schrikeffecten of overdadige haar- en tandgroei aan te pas hoeven te komen verandert de Californische tiener in een onhandelbaar monster. Het meest angstaanjagend is misschien wel de notie dat de veranderingen uit het meisje zelf lijken te komen. De film negeert zeker niet de invloed op het gedrag van jongeren door medescholieren en de media.
Maar anders dan de meeste tienerfilms en -series, die plichtmatig waarschuwen dat je niet moet roken omdat het stoer is ("want spring jij in de sloot als anderen dat doen?"), laat Thirteen de andere kant van ‘peer pressure’ zien. Kinderen op deze leeftijd willen zelf maar wat graag zwichten voor sociale druk, zolang het groepje dat die druk uitoefent maar aantrekkelijk genoeg is. Fraai komt dat tot uiting in de scène waarin de nog niet tot de populariteit bevorderde Tracy (Evan Rachel Wood) voor het eerst oog in oog staat met Evie (Nikki Reed), het stuk van de school. De camera zwiept met schokschouderende bewegingen van een oorbel naar het puntje van een sneaker, en van een navelpiercing naar een opgemaakt oog. De meisjes moeten elkaar letterlijk van top tot teen opnemen, voordat ze vriendinnen kunnen worden.

Euforie
De vier maanden durende vriendschap tussen ‘bad girls’ Tracy en Evie voltrekt zich als in een roes, wat zijn visuele weerslag krijgt in een betoverende scène waarin de meisjes extatisch dansen in de verlichte stralen van een watersproeier. Lange tijd lijken ze overal mee weg te komen: drugs gebruiken en dealen, winkeldiefstal en seksuele experimenten met veel oudere jongens. Dat er uiteindelijk toch een ijskoude douche zal volgen wordt halverwege de film al duidelijk, wanneer regisseuse Catherine Hardwicke langzaam maar zeker alle kleur uit het beeld begint te filteren. Ook krijgt de kijker allengs meer ellende over zich uitgestort, met als pijnlijk dieptepunt Tracy’s steeds erger wordende neiging tot zelfverminking.
Als Thirteen was gefilmd uit het perspectief van de door Holly Hunter vertolkte moeder, die langzaam iedere greep verliest op haar dochter, zou die opeenhoping van narigheid gaan tegenstaan en waarschijnlijk zelfs ongeloofwaardig worden. Met haar constant naar houvast zoekende handcamera en een nerveuze montage kiest Hardwicke echter steeds het perspectief van de geportretteerde dertienjarigen, en die gewelddadige uitbarstingen van zelfmedelijden horen net zo bij de geestesgesteldheid van deze meisjes als hun uitingen van puberale euforie. De authentiek klinkende dialogen werden mede geschreven door de als actrice debuterende Nikki Reed (1988), die daarbij uit haar eigen getroubleerde gevoelsleven als dertienjarige putte. Daarmee is niet gezegd dat Thirteen het laatste woord wil hebben over ‘de’ dertienjarige. Het verhaal van Tracy en Evie is daarvoor te nadrukkelijk geplaatst in een tegen Amerikaanse ’trailer trash’ aanschurkend milieu, en hun extreme gedrag laat zich tenminste gedeeltelijk verklaren uit het slechte functioneren van hun families. Toch maakt de film overtuigend zijn punt, dat alleen een dertienjarige explosief en destructief genoeg is om er in korte tijd zo’n enorme puinhoop van te maken.

Fritz de Jong